تاثیر بیماری تیروئید روی بارداری و باروری زنان
توسط: دکتر عاطفه نظری
آیا هر نوع بیماری تیروئید در زنان بر روی باروری یا بارداری آنها موثر است؟ مشکلات مرتبط با باردار شدن بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. 12.7 درصد از زنان برای درمان ناباروری به کمک احتیاج دارند.
عوامل مختلفی منجر به مشکلات باروری می‌شوند و مشکلات ریشه‌ای به اندازه زنان، در مردان هم وجود دارد.
با این وجود، اگر ناباروری به علت یک مشکل پزشکی مثل بیماری تیروئید باشد، متخصص باروری به بهبود شانس باردار شدن فرد کمک خواهد کرد.
غده تیروئید چه وظیفه‌ای دارند؟
تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در گردن و جلوی نای قرار دارد. عملکرد اصلی تیروئید این است که با تنظیم متابولیسم، از طریق تولید، ذخیره و ترشح هورمون‌های تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) روی تمامی بافت‌های بدن تاثیر بگذارد.
هورمون‌های تیروئید، مصرف اکسیژن، تولید پروتئین، حساسیت به هورمون‌ها و بسیاری از فرایندهای دیگر را تنظیم می‌کنند.
تولید هورمون‌های تیروئید توسط هورمون TSH که تیرتروپین یا هورمون‌های محرک تیروئید هم نامیده می‌شوند تنظیم میشود.
بیماری تیروئید چیست؟
بیماری تیروئید اصطلاحی رایج برای تعریف هر بیماری است که از تولید مقدار مناسب هورمون تیروئید توسط غده تیروئید جلوگیری می‌کند.
غده تیروئید یا مقدار زیادی هورمون تیروئید تولید می‌کند و یا بسیار کم. زنان بیشتر از مردان به مشکلات تیروئید مبتلا می‌شوند چون تفاوت‌های هورمونی بین این دو جنسیت وجود دارد.
غده تیروئید توسط فعل و انفعالات پیچیده هورمون‌ها تنظیم میشود و زنان به علت چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی، شرایط هورمونی پیچیده‌تری در مقایسه با مردان دارند.
علائم بیماری تیروئید در زنان
علائم تیروئید در زنان بسته به نوع اختلال تیروئیدیِ عامل آن، متفاوت است. چندین بیماری تیروئید ممکن است باعث بروز علائم تیروئید در زنان شوند.
علل مختلف منجر به بروز علائم بیماری تیروئید در زنان شامل موارد زیر است:
کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید وقتی رخ می‌دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
این کاهش تولید هورمون می‌تواند سبب کند شدن عملکرد بدن از جمله فرایند متابولیسم شود. برخی علل شایع کم کاری تیروئید عبارتند از بیماری هاشیموتو، تیروئیدیت، کمبود ید، ژنتیک و درمان پرکاری تیروئید.
علائم کم کاری تیروئید در زنان
علائم مختلفی که ممکن است به علت کاهش تولید هورمون تیروئید یا کم کاری تیروئید رخ دهند عبارتند از:
- خونریزی شدید قاعدگی
- پریودهای نامنظم
- خستگی
- افزایش وزن
- یبوست
- ضربان آهسته قلب
- مشکلات حافظه
- مشکلات باروری
- ضعف عضلات
- گرفتگی صدا
- افزایش سطح کلسترول خون
بیشتر بخوانید : 10 علائم کم کاری تیروئید در زنان
پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید نوعی بیماری تیروئید است که در آن این غده مقادیر بالایی هورمون تیروئید تولید می‌کند.
در نتیجه پرکاری تیروئید باعث سرعت بخشیدن به عملکرد قلب و متابولیسم میشود.
علائم پرکاری تیروئید در زنان
در ابتدا، علائم پرکاری تیروئید ممکن است قابل توجه نباشد اما به تدریج افزایش می‌یابند و شاهد موارد زیر خواهید بود:
- تپش قلب
- کاهش وزن
- مشکلات خواب
- افزایش حساسیت به گرما
- تعریق بسیار
- تورم گردن به علت بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
- اسهال
- اضطراب
- افزایش اشتها
- لرزش دست و انگشتان
- تغییر در قاعدگی
- بیرون زدن حدقه چشم‌ها
- شکنندگی مو و ناخن
- بی‌قراری
- پوست نازک و مرطوب
تیروئیدیت هاشیموتو
اختلالات خود ایمنی یکی از علل شایع مشکلات تیروئید است و زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این اختلالات قرار می‌گیرند.
تیروئیدیت هاشیموتو بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت تیرویید حمله می‌کند و سبب بروز التهاب و آسیب به آن میشود.
گرچه این عارضه ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد اما معمولاً در زنان میانسال دیده میشود.
مصرف بیش از حد یُد، عوامل ژنتیکی و قرارگیری در معرض اشعه از عوامل بروز این مشکل هستند.
علائم تیروئیدیت هاشیموتو در زنان
علائم این بیماری در زنان مختلف است از جمله:
- اضافه وزن
- پف کردن صورت
- مشکل در باردار شدن
- بی‌نظمی قاعدگی
- ریزش مو
- موهای نازک و شکننده
- خشکی پوست
- ضعف و درد عضلات
- گواتر
- خستگی
- عدم تحمل سرما
- بزرگ شدن زبان
گواتر
گواتر مشکلی است که منجر به تورم گردن به علت بزرگ شدن تیروئید میشود. غده تیروئید هورمون تولید می‌کند و گواتر می‌تواند به دلیل بزرگ شدن غده تیروئید یا رشد ندول‌ها رخ بدهد.
ممکن است گواتر بر عملکرد تیروئید تاثیری نگذارد یا منجر به افزایش یا کاهش سطح هورمون‌های تیروئید بشود.
این احتمال وجود دارد که گواتر به علت پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید، کمبود ید، تیروئیدیت و سرطان تیروئید ایجاد شود.
علائم گواتر در زنان
علائم مختلف گواتر عبارتند از:
- تورم قسمت جلوی گلو
- گرفتگی صدا
- سرفه مداوم
- خس خس سینه حین تنفس
- مشکل در بلع
- مشکل در تنفس
سرطان تیروئید
سرطان تیروئید نوعی سرطان است که در سلول‌های غده تیروئید شروع میشود و سلول‌ها شروع به تکثیر و تقسیم غیر عادی و غیر قابل کنترلی خواهند کرد.
سرطان تیروئید در اکثر موارد زمانی قابل درمان است که علائم آن به موقع تشخیص داده شده و منجر به تشخیص دقیق و درمان سریع آن شود.
علائم سرطان تیروئید در زنان
سرطان تیروئید ممکن است علائم و نشانه‌های قابل توجهی در مراحل اول ایجاد نکند. با این حال، پیشرفت و افزایش گسترش سرطان ممکن است این علائم را داشته باشند:
- توده یا تورم در گردن
- درد گلو و گردن
- مشکل در بلع
- گرفتگی صدا
- ظهور غدد لنفاوی متورم در گردن
تاثیر اختلالات تیروئید بر باروری زنان
هم کم کاری تیروئید و هم پرکاری روی باروری در زنان تاثیر منفی می‌گذارند یعنی هم روی توانایی باردار شدن و هم توانایی حمل جنین تا آخر بارداری.
آنتی بادی‌های خود ایمنی، با یا بدون پرکاری یا کم کاری تیروئید، می‌توانند روی باروری تاثیر داشته باشند.
سطوح غیر طبیعی TSH هم با تخمک‌گذاری تداخل پیدا می‌کند و فرد با هر اختلال تیروئید (بدون مدیریت مناسب) شاهد اختلال در فاز لوتئال (نیمه آخر چرخه پس از تخمک‌گذاری) خواهد بود.
اگر اختلال تیروئید تنظیم نشده باشد، منجر به مشکل در بارداری خواهد شد چون لانه گزینی انجام نمی‌شود.
همچنین، به علت لانه گزینی ناقص، سقط جنین زود هنگام تجربه میشود. علائم سطوح پایین یا عملکرد نادرست پروژسترون عبارتند از:
- سیکل کوتاه‌تر یا بلندتر از سیکل معمول قاعدگی
- خونریزی سبک‌تر یا شدیدتر از حد معمول
باروری فقط یک مشکل زنانه نیست. اختلالات تیروئید در مردان هم می‌تواند روی باروری زوجین تاثیر بگذارد.
عملکرد نامنظم تیروئید می‌تواند به کیفیت و تحرک اسپرم آسیب برساند و ورود اسپرم به تخمک برای لانه گزینی با دشواری همراه خواهد بود.
بیشتر بخوانید : درمان مشکلات هرمونی در زنان
کم کاری تیروئید و باروری
کمبود هورمون تیروئید می‌تواند روی باروری به شکل‌های زیر تاثیر بگذارد:
- اختلال در چرخه قاعدگی که بارداری را با مشکل مواجه می‌کند
- تداخل با آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها (تخمک گذاری)
- افزایش خطر سقط جنین
- افزایش خطر زایمان زودرس
کم کاری تیروئید میان زنان شایع‌تر است و اغلب با آزمایش خون تیروئید یعنی TSH قابل تشخیص است.
با این وجود، بسیاری از زنان، مخصوصاً زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئیدِ تحت بالینی، تشخیص داده نشده باقی می‌مانند.
علائم شایع کم کاری تیروئید عبارتند از:
- سیکل‌های قاعدگی مکرر و سنگین
- خستگی
- درد عضلات
- فراموشی
- خشکی پوست و مو
- افزایش وزن
- عدم تحمل سرما
تیروئید چه مقدار در مشکلات باروری دخیل است؟
حدود 4 درصد از زنانی که با ناباروری درگیر هستند از کم کاری تیروئید یا اختلال در عملکرد تیروئید به عنوان یک بخش یا تمام مشکلات ناباروری خود رنج می‌برند.
حدود 3 تا 4 میلیون زن در آمریکا با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.
کم کاری تیروئید از جمله شکل خود ایمنی هاشیموتو می‌تواند باعث بروز مشکلات باروری شود:
- پیشگیری از تخمک‌گذاری
- کاهش سطح هورمون استروژن و پروژسترون
- ایجاد مشکل برای تخمک بارور شده
- افزایش خطر سقط جنین در ابتدای بارداری
بدون هورمون تیروئید نرمال، بارداری نمی‌تواند به شکل موثر ادامه پیدا کند. در واقع اختلال عملکرد تیروئید می‌تواند تاثیر بسیاری روی سلامت زنان داشته باشد مثلاً طول چرخه قاعدگی و عدم تعادل هورمونی.
بیشتر بخوانید : چند درصد از ناباروری مربوط به زنان است
درمان اختلالات تیروئید
درمان اختلالات تیروئید با دارو امکان‌پذیر است و نوع دارو بستگی به شرایط خاص بیماری فرد دارد.
کم کاری تیروئید بیماری دائمی است و به درمان مادام العمر احتیاج دارد. درمان رایج، تجویز تیروکسین (T4) است که به نام لووتروکسین شناخته میشود.
در صورت عدم درمان، پزشک ترکیبی از تیروکسین و تری یدوتیرونین ارائه می‌کند.
پرکاری تیروئید با داروهای ضد تیروئید مثل متی مازول و پروپیل تیواوراسیل، ید رادیو اکتیو یا برداشتن تیروئید با جراحی قابل درمان است.
اگر اختلال تیروئید تشخیص داده شده، با پزشک متخصص زنان و زایمان در مورد گزینه‌های مختلف درمانی صحبت کنید.
اقدامات قبل از بارداری در صورت اختلال تیروئید
اگر اختلال تیروئید دارید و می‌خواهید باردار شوید، باید قبل از اقدام، سطح هورمون تیروئید خود را به خوبی کنترل کنید.
تیروئید کنترل نشده روی رشد جنین تاثیر منفی می‌گذارد و همین امر خطر سقط جنین، زایمان زودرس و سایر عوارض بارداری را افزایش می‌دهد.
چند اقدام جهت آمادگی برای بارداری با وجود اختلال تیروئید در ادامه ذکر شده است:
1. سطح هورمون تیروئید خود را بررسی کنید : قبل از باردار شدن باید سطح هورمون تیروئید خود را بررسی کنید تا از طبیعی بودن آن اطمینان حاصل شود.
اگر میزان تیروئید در محدوده طبیعی نباشد باید دارو مصرف کنید.
2. داروهای تیروئید را طبق دستور مصرف کنید : داروهای تیروئید را طبق دستور پزشک به کار ببرید. در این صورت سطح هورمون تیروئید در محدوده طبیعی باقی می‌ماند.
3. با پزشک متخصص صحبت کنید : اگر قصد بارداری دارید قبل از اقدام با متخصص زنان مشورت کنید. پزشک می‌تواند در مدیریت اختلال تیروئید در دوران بارداری کمک کند و داروهای لازم تجویز خواهند شد.
4. سالم‌ترینِ خود باشید : این امر در مورد همه بارداری‌ها صدق می‌کند. رژیم غذایی سالم و ورزش منظم باعث حفظ سلامت فرد میشود و به مدیریت اختلال تیروئید کمک خواهد کرد.
5. از مصرف برخی داروها اجتناب کنید : برخی داروها با سطح هورمون تیروئید تداخل دارند و برای جنین در حال رشد مضر هستند. باید درباره همه داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.
6. حتماً ویتامین‌های بارداری را مصرف کنید : انجمن تیروئید آمریکا اعلام کرده است که تمام ویتامین‌های دوران بارداری حاوی 150 میکروگرم ید هستند.
مصرف کافی ید در رژیم غذایی مادر در بارداری، جهت تولید تیروکسین مادر و عملکرد تیروئید جنین بسیار ضرورت دارد.
اگر کمبود ید منجر به تولید ناکافی هورمون‌های تیروئید و کم کاری تیروئید در بارداری شود، آسیب مغزی جنین اجتناب ناپذیر خواهد بود.
⚠️ فراموش نکنید که تشخیص اختلال تیروئید لزوماً تشخیص ناباروری نیست. با اینکه برخی افراد با اختلالات تیروئید برای باردار شدن و حفظ بارداری سالم مشکل دارند، برخی دیگر می‌توانند این مشکل را با موفقیت مدیریت کنند.
به همین علت باید تیروئید خود را در صورت غیر طبیعی بودن بررسی و درمان کنید.
در صورتی که با بیماری‌های تیروئیدی و یا هورمونی زنانه مبتلا هستید و قصد بارداری دارید، لطفا به کلینیک دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان و درمان نازایی در تهران مراجعه کنید.
شما می توانید اولین دیدگاه این مطلب را از طریق فرم بالا ارسال کنید.