انواع فیستول واژن + علائم، تشخیص و درمان
توسط: دکتر عاطفه نظری
فیستول واژن سوراخی غیر عادی بین واژن و اندامی دیگر مثل مثانه، روده یا رکتوم است. پزشک فیستول واژن را به عنوان سوراخی در واژن توصیف میکند که به ادرار، گاز یا مدفوع اجازه می‌دهد از واژن عبور کند.
فیستول واژن می‌تواند بعد از زایمان یا پس از آسیب، جراحی، عفونت یا پرتو درمانی ایجاد شود.
گاهی برای رفع فیستول به جراحی احتیاج می‌شود. انواع مختلفی از فیستول واژن وجود دارند که براساس محل فیستول و اندام‌های درگیر نام‌گذاری می‌شوند:
- فیستول وزیکوواژینال : این مشکل که فیستول مثانه هم نام دارد منفذی بین واژن و مثانه ایجاد میکند. این مورد یکی از رایج‌ترین فیستول‌ها است.
- فیستول مثانه به واژن : این فیستول وقتی رخ می‌دهد که یک سوراخ غیر معمول بین واژن و لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه می‌برند ایجاد می‌شود. این لوله‌ها میزنای نام دارند.
- فیستول اورتروواژینال : منفذی بین واژن و لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج میکند ایجاد می‌شود. این نوع فیستول، فیستول مجرای ادرار یا اورتروواژینال نام دارد.
- فیستول رکتوواژینال : در این نوع فیستول، منفذی بین واژن و قسمت پایینی روده بزرگ یعنی رکتوم قرار دارد.
- فیستول کولوواژینال : شکاف بین واژن و روده بزرگ است.
- فیستول آنتروواژینال : سوراخ بین روده کوچک و واژن است.
علائم فیستول واژن چیست؟
فیستول واژن که بین واژن و اندام‌های مجاور ایجاد می‌شود همیشه دردناک نیست. علائم معمولاً بستگی به مکان فیستول، ابعاد دهانه فیستول و سایر عوامل دارد.
ممکن است هر یک از علائم زیر را در صورت مشاهده فیستول تجربه کنید:
- نشت ادرار یا بی‌اختیاری ادرار در زنان
- تحریک پوست واژن، فرج یا پرینه
- مقاربت دردناک در زنان (دیسپارونی)
- عفونت عود شونده مجاری ادرار، عفونت کلیه، عفونت واژن (واژینیت)
- ترشح بدبوی واژن
- بی‌اختیاری مدفوع و نشت آن از واژن
- خونریزی مقعد یا واژن
آیا فیستول واژن حس می‌شود؟
خیر، با وارد کردن انگشت در واژن نمی‌توانید فیستول را حس کنید. همچنین ممکن است احساس درد و ناراحتی هم نداشته باشید.
فیستول واژن چگونه است؟
فیستول قابل مشاهده نیست. پزشک بر اساس معاینه و تصویربرداری، آسیب بافتی را مشاهده کرده و محل نشت را مشخص میکند.
عوامل بروز فیستول واژن چه مواردی هستند؟
کمبود خون‌رسانی به بافت واژن باعث می‌شود بافت از بین برود یا آسیب ببیند. در این صورت سوراخ یا فیستول در بافت آسیب دیده ایجاد می‌شود.
این منافذ می‌توانند در عرض چند روز یا طی چندین سال یجاد شوند. به ندرت فردی با فیستول واژن متولد می‌شود.
علل بروز فیستول واژن عبارتند از:
- طول کشیدن روند زایمان طبیعی
- پارگی واژن در هنگام زایمان یا اپیزیوتومی
- جراحی شکم یا لگن از جمله سزارین و هیسترکتومی
- سرطان در ناحیه لگن مثل سرطان دهانه رحم یا سرطان روده بزرگ (کولون)
- بیماری‌های التهابی روده مثل بیماری کولون و کولیت اولسراتیو
- عفونت‌های روده بزرگ مثل دیورتیکولی
- پرتو درمانی در ناحیه لگن
- تروما یا جراحت
آیا فیستول بیماری مقاربتی است؟ خیر فیستول در واژن زنان به عنوان یکی از بیماری های مقاربتی به شمار نمی‌آید.
عوامل خطرساز برای فیستول واژن چیست؟
اگر هر یک از دلایل مستقیم فیستول مثل زایمان، عفونت، جراحی یا هر یک از مشکلات پزشکی ذکر شده در بالا را تجربه کنید، خطر ابتلا به فیستول واژن بیشتر می‌شود.
تشخیص فیستول واژن
پزشک معاینه لگن انجام می‌دهد و در مورد سابقه پزشکی می‌پرسد تا ببیند عوامل خطرسازی برای بروز فیستول وجود دارد یا خیر. عواملی مثل جراحی‌های اخیر، عفونت یا پرتو درمانی لگن.
همچنین ممکن است آزمایشاتی تجویز شوند از جمله:
- تست رنگ : پزشک مثانه را با محلول رنگی پر میکند، سپس بیمار باید سرفه کند یا به مثانه فشار وارد کند. اگر فیستول واژن داشته باشید، رنگ به داخل واژن نشت میکند.
- سیستوسکوپی : پزشک از دستگاهی نازک به نام سیستوسکوپ استفاده میکند تا داخل مثانه و مجرای ادرار را برای بررسی علائم آسیب بررسی کند.
- پیلوگرام رتروگراد : آزمایشی ویژه است که در آن رنگ از طریق مثانه به میزراه تزریق می‌شود. اشعه ایکس نشان می‌دهد که آیا بین میزراه و واژن نشت وجود دارد یا خیر.
- فیستولوگرافی : تصویر اشعه ایکس از فیستول است که به پزشک نشان می‌دهد آیا یک فیستول یا چندین فیستول دارید و این‌که آیا سایر اندام‌های لگن درگیر شده‌اند یا خیر.
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر : پزشک مقعد و رکتوم را با سیگموئید (لوله نازک و انعطاف پذیر با یک دوربین کوچک در سر) بررسی میکند.
- سی تی اوروگرام : پزشک رنگ را به رگ تزریق میکند و سی تی اسکن، تصاویری از واژن و مجرای ادرار می‌گیرد.
- ام آر آی لگن : یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از رکتوم واژن می‌گیرند تا جزئیات فیستول رکتوواژینال را نشان بدهند.
بیشتر بخوانید : علل خارش واژن و درمان آن
درمان فیستول واژن پزشک متخصص در تهران
درمان فیستول به عواملی مثل نوع فیستول، اندازه آن و سلامت بافت احاطه کننده آن بستگی دارد.
برای یک فیستول ساده واژینال یا فیستول با علائم خفیف، برخی روش‌ها ممکن است به بهبود فیستول کمک کنند.
یک فیستول ساده واژینال ممکن است کوچک باشد یا به علت سرطان و یا پرتو درمانی ایجاد نشده باشد.
روش‌های کمک به رفع فیستول ساده واژن عبارتند از:
قرار دادن کاتتر ادراری : کاتتر یک وسیله پزشکی است که گاهی اوقات می‌تواند فیستول‌های کوچک بین واژن و مثانه را درمان کند. کاتتر ادراری، لوله‌ای قابل انعطاف است که مثانه را تخلیه میکند. احتمالاً به آن برای سه هفته احتیاج شود.
استنت مثانه : این روش می‌تواند برخی فیستول‌های بین واژن و مثانه را درمان کند. یک لوله خالی به نام استنت داخل مثانه قرار می‌گیرد تا آن را باز نگه دارد.
برای یک فیستول ساده بین واژن و رکتوم، احتمالاً نیاز به تغییر رژیم غذایی هم باشد. پزشک مکمل‌هایی برای نرم‌تر کردن مدفوع و دفعی آسان پیشنهاد میکند.
اغلب برای درمان فیستول واژن به جراحی نیاز می‌شود. قبل از جراحی، هرگونه عفونت یا تورم در بافت اطراف فیستول واژن باید درمان شود.
در صورت عفونی شدن بافت، آنتی بیوتیک عفونت را رفع خواهد کرد. اگر بافت به علت شرایطی مثل بیماری کرون ملتهب شده باشد، داروهایی مثل بیولوژیک‌ها برای کنترل تورم به کار می‌روند.
هدف جراحی برای رفع فیستول واژن، برداشتن مجرای فیستول و بخیه زدن بافت سالم برای بستن دهانه آن است.
گاهی اوقات فلپ ساخته شده از بافتی سالم برای کمک به بستن این ناحیه استفاده می‌شود. جراح ممکن است از راه واژن یا شکم عمل را انجام دهد.
اغلب، یک نوع جراحی که شامل یک یا چند بریدگی کوچک روی شکم است قابل انجام است. به این عمل، جراحی لاپاروسکوپی می‌گویند.
برخی از جراحان هم طی عمل، بازوهای رباتیک را با دوربین متصل و ابزار جراحی کنترل می‌کنند.
بعضی افراد مبتلا به فیستول بین واژن و رکتوم، نیاز به جراحی برای رفع آسیب به حلقه عضلات مجاور به نام اسفنکتر مقعد دارند.
وقتی اسفنکتر مقعد سالم است، مقعد را بسته نگه می‌دارد چون مدفوع در رکتوم جمع می‌شود.
گاهی افرادی که فیستول بین واژن و رکتوم دارند، قبل از جراحی به روشی به نام کلستومی احتیاج پیدا می‌کنند.
با کلستومی سوراخی در ناحیه شکم ایجاد می‌شود که از طریق آن مدفوع از بدن خارج شده و در یک کیسه جمع می‌شود.
این امر به بهبود فیستول کمک میکند. این روش معمولا موقت است و دهانه کلستومی چند ماه بعد از جراحی فیستول بسته می‌شود.
کلستومی به ندرت دائمی استو جراحی برای ترمیم فیستول واژن اغلب با موفقیت همراه می‌شود.
با این حال، برخی افراد برای تسکین درد نیاز به بیش از یک عمل جراحی دارند.
بیشتر بخوانید : انواع بیماری های ناحیه تناسلی زنان
پیشگیری از بروز فیستول واژن
فیستول واژن معمولاً قابل پیشگیری نیست اما می‌توانید از مواردی که باعث بروز فیستول می‌شوند پیشگیری کنید. به عنوان مثال:
- مشکلات مزمن مثل بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو را مدیریت کنید
- هرچه سریع‌تر عفونت‌های لگن را درمان کنید و برنامه دقیق پزشک را رعایت کنید
- مراقبت‌های دوران بارداری را به شکل منظم دریافت کنید تا پزشک بتواند عوارضی که زایمان را طولانی میکند تشخیص دهد
- پزشک مجرب انتخاب کنید تا در انجام جراحی‌هایی مثل هیسترکتومی مهارت داشته باشد. در این صورت خطر عوارض منجر به فیستول به حداقل می‌رسد.
برای بررسی دقیق، تشخیص و درمان فیستول واژن در تهران تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان و جراح زیبایی زنان دکتر عاطفه نظری، با ما تماس بگیرید.
شما می توانید اولین دیدگاه این مطلب را از طریق فرم بالا ارسال کنید.