بارداری تاثیر قابل توجهی روی عملکرد تیروئید دارد. میزان سوخت و ساز بدن در دوران بارداری افزایش می یابد چون هورمون های تیروئید نقش مهمی در متابولیسم ایفا می کنند.
در این صورت، غده تیروئید هورمون های بیش از حد ترشح می کند تا پاسخگوی نیاز موجود باشد.
بیماری تیروئید دومین بیماری شایع بعد از دیابت است که زنان در دوران بارداری تجربه می کنند.
کنترل ضعیف بیماری تیروئید در بارداری عوارض و خطرات بسیاری دارد و درمان بخش ضروری مراقبت های این دوران جهت اطمینان از سلامت مادر و جنین به شمار می آید.
شروع کم کاری تیروئید در زنان باردار
آغاز کم کاری تیروئید در زنان باردار در مقایسه با پرکاری تیروئید شایع تر است. کم کاری تیروئید می تواند آشکار یا تحت بالینی باشد.
کم کاری آشکار تیروئید سبب افزایش سطح TSH و کاهش سطح T4 خواهد شد. در کم کاری تحت بالینی افزایش TSH و سطح T4 طبیعی است و در ۱۰ درصد از تمامی بارداری ها مشاهده می شود.
علل کم کاری تیروئید در بارداری
شایع ترین علت کم کاری تیروئید در بارداری کمبود ید است. در صورت کافی بودن مصرف ید، رایج ترین علت کم کاری تیروئید در بارداری، تیروئیدیت خود ایمنی به شمار می آید.
زنان با مشکل کم کاری تیروئید تحت بالینی قبل از بارداری، احتمالاً به کم کاری تیروئید آشکار مبتلا شوند.
علائم کم کاری تیروئید در زنان باردار
تا زمان اتمام بارداری، استرس فیزیولوژیکی قابل توجهی به مادر و جنین وارد می شود.
وقتی اختلالات غدد درون ریز مثل کم کاری تیروئید در بارداری ایجاد شود، خطر آسیب به مادر و جنین به طرز چشمگیری افزایش می یابد.
همواره تمرکز بسیاری بر تاثیرات منفی کم کاری تیروئید بر روی جنین در حال رشد صورت گرفته است.
با این حال، تغییری تدریجی به سمت بررسی اثرات منفی این اختلال بر مادر وجود دارد.
مشخص نیست که چه مقدار آنتی بادی مثبت نتیجه را برای زنی با تیروئید نرمال تعیین می کند.
به همین علت، تشخیص و درمان کم کاری تیروئید در زنان باردار باید هرچه سریع تر انجام شود.
چه کسانی باید غربالگری تیروئید بارداری انجام دهند
زنان باردار با شرایط زیر باید غربالگری جهت کم کاری تیروئید انجام دهند:
- زندگی در منطقه ای با نارسایی متوسط تا شدید ید
- سابقه خانوادگی یا شخصی بیماری های تیروئید
سابقه شخصی تیروئید
- آنتی بادی های پراکسید تیروئید (TPO)
- گواتر
- اختلال خود ایمنی
- سن کمتر از ۳۰ سال
- دیابت نوع ۱
- پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن
- سقط مکرر یا زایمان زودرس
- سابقه چند قلوزایی (دوقلو یا بیشتر)
- چاقی کلاس ۳ با شاخص توده بدنی بیشتر از ۴۰
- ناباروری
- سابقه جراحی تیروئید
- استفاده از آمیودارون، لیتیوم، تزریق مواد حاجب ید دار
تشخیص کم کاری تیروئید در بارداری
تشخیص بر پایه TSH سه ماهه و سطح T4 آزاد است. محدوده طبیعی برای زنان غیر باردار 4.5 تا 5 است و برای زنان باردار در سه ماهه اول باید 0.4 تا 0.1 باید باشد.
در سه ماهه دوم و سوم بارداری، بازگشتی تدریجی به محدوده غیر بارداری صورت خواهد گرفت.
سطح T4 افزایش می یابد چون گلوبولین متصل شونده به تیروکسین (TBG) زیاد می شود. بنابراین آزمایش سطح T4 هم توصیه خواهد شد.
آزمایش آنتی بادی های آنتی TPO در زنان باردار با TSH بیش از دو و نیم هم باید انجام شود چون زنان با کم کاری تیروئید تحت بالینی و آنتی TPO مثبت در خطر بالاتری برای عوارض نامطلوب بارداری قرار دارند.
در بررسی سیستماتیک ATA، خطر عوارض مخصوص بارداری در زنان با TPO مثبت و TSH بیشتر از دو و نیم مشهود است اما در زنان با TPO منفی تا وقتی که TSH از ۱ تا ۵ بیشتر نشود این خطرات آشکار نمی شوند.
بیشتر بخوانید : 18 مورد از غذاهای ممنوع در دوران بارداری
تاثیرات تیروئید کم کار بر زنان باردار
طی چند ماه اول بارداری جنین برای تامین هورمون های تیروئید بدن خود به مادر نیاز دارد.
هورمون های تیروئید به طرز چشمگیری روی رشد و نمو مغز تاثیر می گذارند. کم کاری تیروئید در مادر تاثیرات بلند مدتی روی رشد جنین می گذارد.
عدم درمان کم کاری تیرویید در بارداری منجر به موارد زیر می شود:
- پره اکلامپسی (افزایش خطرناک فشار خون در اواخر بارداری)
- آنمی
- سقط جنین
- کمبود وزن جنین بعد از تولد
- مرده زایی
- نارسایی قلبی مادرزادی که نادر است
درمان کم کاری تیروئید در بارداری
هدف درمان کم کاری تیروئید در بارداری، جایگزینی مقدار مناسبی هورمون تیروئید است.
از بسیاری جهات، درمان کم کاری تیروئید در زنان باردار مشابه زنان دیگر است یعنی:
- شکل مصنوعی از T4 برای جایگزینی هورمون از دست رفته داده می شود
- دوز دارو به شکل منظم جهت حفظ مقدار ثابت و طبیعی از هورمون تیروئید در خون تنظیم می شود.
نیاز به این هورمون در بارداری افزایش می یابد بنابراین نظارت بر سطح TSH در بارداری ضروری است.
در کل زنان با کم کاری تیروئید باید میزان دوز لوتیروکسین خود را قبل از بارداری اندازه کنند.
زنان با کم کاری تیروئید و با مصرف لووتیروکسین باید به محض تشخیص بارداری، دوز مصرفی خود را ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش دهند.
همچنین باید آزمایش های بیشتر و هرچه سریع تر انجام شوند. یکی از راه های موفقیت در افزایش دوز مصرفی، استفاده از دو قرص اضافه بیشتر از دوز معمول است.
آزمایش عملکرد تیروئید باید در نیمه اول بارداری هر چهار هفته یک بار انجام شود تا از عملکرد طبیعی تیروئید اطمینان حاصل شود.
به محض زایمان، مادر به دوز معمول لووتیروکسین قبل از بارداری برمی گردد. ویتامین های دوران بارداری آهن و کلسیم دارند و می توانند باعث اختلال جذب هورمون تیروئید در دستگاه گوارش شوند.
در نتیجه، لووتیروکسین و ویتامین های بارداری نباید همزمان مصرف شوند و بین مصرف آنها باید حداقل ۴ ساعت فاصله باشد.
آیا کم کاری تیروئید در بارداری به جنین آسیب می زند
پزشکان سال ها است که ارتباط بین عدم درمان کم کاری تیروئید در بارداری و تاخیر رشد در کودکان بعد از زایمان را بررسی کرده اند.
این امر بیشتر در مناطقی که کمبود ید وجود دارد (ید برای هورمون تیروئید ضروری است و از اجزای نمک به شمار می آید) و مادران مبتلا به بیماری خود ایمنی تیروئید مثل تیروئیدیت هاشیموتو دیده شد.
برخی تحقیقات نشان داده اند که کم کاری خفیف تیروئید ممکن است روی رشد مغز کودک تاثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید : تغذیه در دوران بارداری و اهمیت آن
پیشگیری از کم کاری تیروئید در زنان باردار
اصلاح هورمونی کم کاری تیروئید، احتمال عوارض را در مادر و جنین می کاهد. به زنان مبتلا به بیماری های تیروئید توصیه می شود به متخصص غدد مراجعه کنند و بعد از بارداری و تا هفته ۱۲ باید مرتب وضعیت بیماری توسط متخصص چک شود.
به منظور کاهش خطر کم کاری تیروئید در بارداری طبق آندیکاسیون ها، پروفیلاکسی ید انجام می شود.
همچنین باید رژیم غذایی با محصولات سرشار از ید تغییر کند مثل ماهی دریایی، جلبک، نمک ید دار.
رفع استرس جسمی، روانی و عاطفی هم ضروری است.
برای تشخیص و درمان کم کاری تیروئید دردوران بارداری می توانید به کلینیک دکتر عاطفه نظری در تهران مراجعه کنید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
