بارداری در 40 سالگی و بعد از آن + خطرات و مزایای

بچه‌دار شدن و بارداری بعد از 40 سالگی خطرات متعددی برای سلامت مادر و کودک ایجاد می‌کند. احتمال دیابت بارداری، پره اکلامپسی، سقط جنین و سایر مشکلات در این سنین بیشتر است.

نوزاد هم در معرض وزن بالا حین تولد، ناهنجاری‌های ژنتیکی و زایمان زودرس قرار می‌گیرد. اما مراقبت‌های دوران بارداری تا حدودی این خطرات را می‌کاهد. در کل بارداری در 40 سالگی چالش برانگیز است.

زنان با ذخیره تخمک محدودی متولد می‌شوند که بعد از 35 سالگی به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد.

شانس باردار شدن در 40 سالگی چقدر است؟

تحقیقات نشان داده‌اند احتمال بارداری در 40 سالگی به 44 درصد کاهش می‌یابد، در مقایسه با سی و پنج و نیم سالگی که 85 درصد است.

اگر مشکل بارداری طبیعی یا ناباروری مرتبط با سن دارید، سایر گزینه‌های باروری عبارتند از:

• داروهای کمک باروری که باعث تحریک تخمک‌گذاری می‌شوند مثل کلومیفن
• لقاح آزمایشگاهی (IVF) با استفاده از جنین‌های فریز شده یا تخمک اهدایی از فرد دیگر
• لقاح داخل رحمی (IUI) یا لقاح مصنوعی
• رحم جایگزین

به خاطر داشته باشید که با افزایش سن، میزان موفقیت روش‌هایی مثل IVF کاهش می‌یابد. افراد 41 تا 42 ساله دوازده درصد شانس تولد نوزاد زنده با این روش را دارند.

افراد 43 تا 44 ساله تا پنج درصد با لقاح آزمایشگاهی باردار می‌شنود. استفاده از تخمک اهدایی از یک اهدا کننده جوان شانس موفقیت آمیز بودن چرخه IVF را تا 51 درصد افزایش می‌دهد.

چرا در این سنین باروری کاهش پیدا می‌کند؟

زنان در زمان تولد ذخیره تخمک محدودی دارند یعنی با تمام تخمک‌هایی که در طول زندگی خواهند داشت متولد می‌شوند. این ذخایر به طور قابل توجهی در 35 سالگی کاهش می‌یابد و باروری به حدی کم می‌شود که بعد از 45 سالگی تا حدودی بعید خواهد بود.

کیفیت تخمک‌ها هم با افزایش سن کم می‌شود. اگر سن بالا باشد، تخمک‌ها بیشتر در معرض آسیب DNA و جهش‌های ژنتیکی قرار می‌گیرند.

مهم‌ترین عوامل کاهش باروری در سنین بالای 40 سالگی عبارتند از:

• کاهش تعداد و کیفیت تخمک‌ها
• افزایش خطر ناهنجاری‌های کروموزومی
• اختلالات هورمونی زنان
• کاهش ضخامت و انعطاف‌پذیری دیواره رحم
• افزایش احتمال بیماری‌های مرتبط با بارداری
• کاهش کیفیت مایع منی در شریک زندگی (در صورت بالاتر بودن سن)

خطرات بارداری در 40 سالگی چیست؟

افراد باردار بالای 40 سال بیشتر در معرض خطر عوارض بارداری و زایمان هستند، عوارضی مثل دیابت بارداری، پره اکلامپسی و سقط جنین.

بارداری در 40 سالگی و بعد از آن می‌تواند دشوار باشد. بهتر است قبل از اقدام برای بارداری جهت ارزیابی باروری و خطرات سلامت به پزشک مراجعه کنید.

1- نیاز به سزارین

افراد باردار بالای 40 سال بیشتر به زایمان سزارین نیاز دارند. سزارین یک جراحی بزرگ است که اغلب با زمان بهبودی کندتر نسبت به زایمان طبیعی همراه است.

سزارین می‌تواند خطر از دست دادن خون، لخته شدن خون و عفونت را افزایش دهد اما نادر است.

افراد بالای 40 سال کمتر به طور طبیعی باردار می‌شوند بنابراین بسیاری از آنها برای بارداری از IVF استفاده می‌کنند.

IVF می‌تواند منجر به چند قوزایی شود. خطر سزارین در افراد بالای 43 سال که IVF کرده‌اند و دوقلو دارند به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

تعداد فرزندانی که قبلاً به دنیا آورده‌اید هم ممکن است باعث افزایش خطر شود. مادر مسنی که قبلاً زایمان کرده نسبت به مادر جوان‌تر بیشتر به سزارین احتیاج پیدا می‌کند.

احتمال سزارین در افرادی که اولین فرزند خود را بعد از 40 سالگی به دنیا آورده‌اند، نسبت به مادر بالای 40 سال که قبلا زایمان داشته بیشتر است.

2- ناهنجاری‌های ژنتیکی

با افزایش سن، تخمک‌ها بیشتر مستعد ابتلا به ناهنجاری‌های کروموزومی می‌شوند. مثلاً کودکانی که از والدین بزرگتر از 40 سال به دنیا می‌آیند خطر ابتلا به سندرم داون در آنها افزایش می‌یابد.

سندرم داون شایع‌ترین اختلالی است که مادر مسن با آن روبرو می‌شود. شانس داشتن فرزند مبتلا به سندرم دوان در دهه 20 زندگی یک مورد از هر 1480 زایمان است اما این خطر در 40 سالگی به یک در 85 و بالای 45 سالگی به یک در 35 می‌رسد.

3- دیابت بارداری و پره اکلامپسی

بارداری بعد از 40 سالگی خطر عوارضی مثل دیابت و پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان داد هشت و نیم درصد از افراد بالای 40 سال به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند که این خطر بیش از دو برابر افراد جوان‌تر از 33.5 سال است.

افراد مبتلا به دیابت بارداری به احتمال زیاد نوزادی با وزن زیاد را از طریق سزارین به دنیا می‌آورند و فشار خون بالا دارند.

دیابت بارداری و فشار خون بالا هم خطر پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد. پره اکلامپسی اختلال فشار خون بالاست که می‌تواند منجر به عوارض مهلکی برای مادر و نوزاد شود.

4- سقط جنین

برخی شواهد نشان می‌دهند خطر سقط جنین در دهه 40 حدود 53 درصد است در حالی که این میزان در دهه 20 زندگی فقط به ده درصد می‌رسد.

شاید کرمپ و لکه بینی را تجربه کنید. سقط جنین در این سنین بسیار رایج است و بسیاری از افراد قبل از اینکه بدانند باردار هستند جنین را سقط می‌کنند. سقط جنین می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد و منجر به عوارض عاطفی، ذهنی و جسمی شود.

5- زایمان زودرس

احتمال زایمان زودرس در افراد باردار بالای 40 سال بیشتر است. نوزادانی که زودتر به دنیا می‌آیند در معرض خطر مشکلات پزشکی هستند از جمله:

• مشکلات تنفسی و تغذیه‌ای
• فلج مغزی که گروهی از اختلالات تعادلی و حرکتی است
• تاخیر در رشد
• مشکلات شنوایی
• مشکلات بینایی

تحقیقات نشان داده‌اند مادر مسن‌تر 17.4 درصد شانس داشتن نوزادی با محدودیت رشد جنین و 15.4 درصد شانس تولد با وزن بالا (بیش از چهار و نیم کیلوگرم) دارد.

محدودیت رشد جنین خطر مشکلات تنفسی و بینایی و آسیب پذیری در برابر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.

وزن بیش از حدِ طبیعی هنگام تولد منجر به زایمان‌های پیچیده می‌شود که آسیب یا ضربه به نوزاد را در پی دارد. همچنین احتمال زایمان نوزادان بزرگ از طریق سزارین بیشتر است.

فواید بارداری در 40 سالگی

بارداری در 40 سالگی با خطراتی همراه است اما چند مزیت هم دارد. مثلاً بچه‌دار شدن در این سن با افزایش ثبات شغل و بهتر شدن وضعیت مالی همراه است.

سایر مزایای بارداری بعد از 40 سالگی برای مادر و کودک عبارتند از:

• بهبود عملکرد شناختی در زنان با سنین بالاتر
• افزایش طول عمر
• کودکان با مشکلات اجتماعی کمتر
• وضعیت مالی با ثبات‌تر
• موفقیت تحصیلی بیشتر کودکان

طبق تحقیقات صورت گرفته، اگر رژیم غذایی غنی از مواد مغذی مثل غذاهای پرفیبر داشته باشید احتمال بارداری طبیعی در 42 سالگی افزایش می‌یابد.

در مقابل، مصرف زیاد قند، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و چربی‌های ترانس باروری را کاهش می‌دهند.

چگونه در 40 سالگی برای بارداری آماده شویم؟

رسیدن به سنین پرخطر به این معنا نیست که امکان داشتن یک فرزند سالم را از دست داده‌اید. هر بارداری شرایط ویژه‌ای دارد و ورود به دهه 40 زندگی، به معنای حتمی بودن مشکلات و بیماری‌ها در بارداری نیست.

هرچند بارداری طبیعی در این سن دشوارتر می‌شود، اما روش‌هایی مانند اهدای تخمک، فناوری‌های کمک‌باروری مانند IVF و استفاده از رحم جایگزین، شانس بارداری و زایمان را برای مادران مسن افزایش می‌دهند.

برای افزایش احتمال یک بارداری موفق، پیش از هر اقدامی با پزشک متخصص مشورت کنید و از همان ابتدا مراقبت‌های لازم را آغاز کنید. با این کار، شرایط بهتری برای تجربه یک بارداری سالم خواهید داشت.

فریز تخمک و آزمایش ژنتیک

فریز تخمک در دهه 20 و 30 زندگی می‌تواند به افزایش شانس بارداری در 40 سالگی کمک کند. پزشک تزریق داروهای هورمونی را در منزل تجویز می‌کند. این داروها باعث افزایش تخمک گذاری می‌شوند.

همچنین به تخمدان‌ها کمک می‌کنند تا چندین تخمک در هر سیکل قاعدگی آزاد شود. سپس پزشک تخمک‌ها را با جراحی خارج می‌کند.

ممکن است پزشک آزمایش ژنتیکی تخمک‌ها را قبل از فریز انجام دهد. آزمایش ژنتیک، DNA را برای بررسی ناهنجاری‌های ژنتیک بررسی می‌کند. در مجموع این پروسه هزینه بالایی دارد و معمولاً شامل بیمه نمی‌شود.

مراقبت‌های دوران بارداری

مراقبت‌های این دوران تا حد بسیاری خطرات فرزندآوری بعد از 40 سالگی را کاهش می‌دهد.

والدین مسن‌تر که مراقبت‌های دوران بارداری مناسبی دریافت می‌کنند نتایج بارداری متفاوتی در مقایسه با والدین زیر 40 سال ندارند.

تحقیقی در سال 2016 نشان داد حدود 17 درصد از افراد باردار مسن سزارین می‌کنند و حدود یک نفر از هر هزار نفر از این افراد زایمان زودرس دارند.

مراقبت‌های بارداری برای والدین مسن‌تر شامل موارد زیر است:

• اتخاذ سبک زندگی سالم قبل و در طول بارداری مثل رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و فعالیت‌های بدنی
• شرکت در معاینات منظم دوران بارداری
• زایمان در مرکز مراقبت‌های بارداری مجهز که مختص بارداری‌های پرخطر است
• درمان هرگونه بیماری زمینه‌ای

آماده شدن برای یک بارداری سالم

چندین عادات سبک زندگی وجود دارد که باید قبل از بارداری اتخاذ کنید تا خطر عوارض کاهش یابد.

در ادامه به نحوه آمادگی برای یک بارداری سالم می‌پردازیم:

• الکل و سیگار را قطع و کافئین را محدود کنید : این موارد باردار شدن را سخت می‌کنند. مصرف الکل و سیگار خطر سقط جنین را افزایش می‌دهند.
• رژیم غذایی غنی از مواد مغذی داشته باشید : میوه فراوان، غلات، لبنیات کم چرب یا بدون چربی و سبزیجات مصرف کنید.
• استرس را بکاهید : زمانی را برای استراحت اختصاص دهید و در شبانه روز خواب کامل داشته باشید.
• فعالیت فیزیکی را فراموش نکنید :30 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط برای 5 روز در هفته را هدف قرار دهید که شامل پیاده‌روی سریع، آهسته دویدن و شنا است.
• مصرف مکمل‌ها : اسید فولیک به محافظت در برابر نقص‌های مادرزادی کمک می‌کند. قبل از شروع هر مکمل با پزشک مشورت کنید.
• مراجعه به متخصص زنان و زایمان : این پزشک در زمینه سلامت بارداری تخصص دارد و با بررسی سابقه پزشکی فرد با او در مورد راه‌های حمایت از باروری صحبت می‌کند.

سخن پایانی و نتیجه گیری

باروری زنان به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد، زیرا آن‌ها از بدو تولد تعداد مشخصی تخمک دارند. با گذر زمان، کیفیت و کمیت این تخمک‌ها کاهش پیدا می‌کند.

احتمال بارداری در 30 سالگی حدود 85 درصد است، اما این میزان در 40 سالگی به 44 درصد کاهش می‌یابد. علاوه بر این، بارداری در سنین بالاتر می‌تواند با خطراتی مانند ناهنجاری‌های ژنتیکی، دیابت بارداری و پره‌اکلامپسی همراه باشد.

با این حال، می‌توان این خطرات را با انجام مشاوره‌های پزشکی، داشتن سبک زندگی سالم و دریافت مراقبت‌های لازم به حداقل رساند. برخی از زنان برای افزایش شانس بارداری در آینده، اقدام به فریز کردن تخمک‌های خود در دهه 20 و 30 زندگی می‌کنند، که این روش می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای حفظ باروری باشد.

اگر قصد بارداری در 40 سالگی را دارید، مراجعه به یک متخصص زنان و زایمان و دریافت برنامه‌ای مناسب برای حفظ سلامت بارداری، امری ضروری است.

بیشتر بخوانید

متخصص زنان و زایمان در تهران

آشنایی با خدمات دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان در تهران

بیشتر بخوانید