آشنایی با تلقیح داخل رحمی (IUI) برای درمان ناباروری

تلقیح داخل رحمی (IUI) نوعی لقاح مصنوعی است. اسپرمی که شسته و تغلیظ شده در طول دوره تخمک گذاری مستقیما داخل رحم قرار می گیرد. اینکار به اسپرم سالم کمک می کند وقتی که تخمک آزاد شد به تخمک در رحم نزدیک تر شود.

 تلقیح داخل رحمی روش شایع درمان ناباروری در زوج ها یا افرادی است که تمایل به فرزندآوری دارند.

تلقیح داخل رحمی چیست؟

IUI یا تلقیح داخل رحمی نوعی لقاح مصنوعی و روش درمان ناباروری است که اسپرم مستقیما در رحم قرار می گیرد. در یک لقاح طبیعی، اسپرم باید از واژن وارد دهانه رحم و بعد داخل رحم شده و به سمت لوله های فالوپ حرکت کند.

تنها 5% از این اسپرم ها می توانند از واژن به رحم برسند و همان زمان که تخمک از تخمدان آزاد می شود، به لوله های فالوپ رسیده و با تخمک لقاح داشته باشند تا بارداری اتفاق بیفتد.

با روش تلقیح داخل رحمی یا IUI، حالا اسپرم ها جمع آوری، شسته و تغلیظ می شوند به نحوی که فقط اسپرم با کیفیت باقی بماند. این اسپرم مستقیما با یک کاتتر (لوله نازک) درون رحم و نزدیک به لوله های فالوپ قرار داده می شود.

این روش درمانی رسیدن اسپرم به تخمک را آسان تر می کند زیرا زمان و فاصله حرکت آن را کوتاه می نماید و با اینکار احتمال بارداری را افزایش می دهد.

پزشکان و مراقبین سلامت معمولا قبل از سایر روش های تهاجمی و پرهزینه باروری، این روش را توصیه می کنند.

تلقیح داخل رحمی را می توان با اسپرم های همسر یا اسپرم های اهدایی انجام داد. احتمالا قبل از انجام IUI باید داروهای باروری مصرف شود تا این اطمینان وجود داشته باشد که در طول دوره تخمک گذاری، تخمک ها آزاد می شوند.

علت انجام تلقیح داخل رحمی چیست؟

دلایل مختلفی برای انتخاب این روش بارداری وجود دارد، از جمله مشکلات ناباروری زوجین یا یک گزینه تولیدمثل برای زنانی که دارای زوج همجنس هستند و نیز زنانی که می خواهند بدون داشتن شریک یا همسر و با اسپرم اهدایی دارای فرزند شوند.

تلقیح رحمی زمانی به کار می رود که شرایط چنین باشد:

وجود مشکلاتی در مخاط رحم یا در دهانه رحم

دهانه رحم سبب می شود واژن از رحم جدا باشد. مخاطی که در دهانه رحم تولید می شود به حرکت اسپرم ها کمک می کند تا با ورود از واژن و عبور از رحم به لوله های فالوپ برسند.

اگر این مخاط غلیظ باشد حرکت شناور اسپرم را دشوار می کند. اما با تلقیح داخل رحم اسپرم ها این مرحله دشوار را طی نمی کنند و مستقیما وارد رحم می شوند.

تعداد کم اسپرم یا سایر نارسایی های اسپرم

بخشی از درمان ناباروری تجزیه و تحلیل مایع منی است. اینکار مشخص می کند که آیا اسپرم شریک شما کوچک، ضعیف، کند یا دارای شکل غیرعادی است و یا اینکه شریک شما اسپرم کافی برای باروری ندارد.

روش تلقیح داخل رحمی به این مشکل کمک می کند زیرا اسپرم با کیفیت را انتخاب و در درمان به کار می برد.

استفاده از اسپرم های اهدایی

وقتی زن قرار است از اسپرم اهدایی از فرد دیگری که شریک زندگی والد نیست باردار گردد، از روش تلقیح داخل رحمی استفاده می شود که تلقیح اهدایی (DI) نامیده می شود.

 از تلقیح اهدایی در زمانی استفاده می شود که همسر اسپرم ندارد یا کیفیت اسپرم او بسیار پایین و غیرقابل استفاده است. زنان مجرد یا زنان همجنس که تمایل به بارداری دارند نیز از اسپرم اهدایی استفاده می کنند.

اختلال انزال یا نعوظ

روش IUI می تواند در زمانی که همسر قادر به نعوظ و یا حفظ آن نیست و یا توانایی انزال ندارد راه حل مناسبی باشد.

حساسیت به مایع منی

در موارد نادر، برخی افراد به مایع منی همسر خود حساسیت دارند. ورود مایع منی می تواند منجر به سوزش، تورم و قرمزی در ناحیه واژن گردد. در اینجا تلقیح داخل رحمی موثر است زیرا پروتئین های عامل ایجاد حساسیت طی فرآیند شستشو از بین می روند.

ناباروری بی علت

زمانی که پزشکان نمی توانند دلیل ناباروری را تشخیص دهند هم این روش مفید است.

فرآیند تلقیح داخل رحمی (IUI) از ابتدا تا انتها چقدر طول می کشد؟

زمان تعیین شده برای فرآیند IUI از ابتدا تا پایان حدود چهار هفته (تقریبا 28 روز) و تقریبا مشابه مدت یک سیکل منظم قاعدگی می باشد.

• پیش از آغاز پروسه تلقیح داخل رحمی از زوجین (فرد و شریک او) یک معاینه کامل انجام می شود که شامل آزمایش خون، آنالیز مایع منی، سونوگرافی و سایر اقدامات تشخیصی است.
• به برخی افراد به مدت 5 روز داروی خوراکی یا 2هفته داروی تزریقی تجویز می شود تا احتمال تخمک گداری و آزادسازی تخمک چند برابر گردد. همه مراجعین به این داروها نیاز ندارند.
• تلقیح یک پروسه سریع است و وارد کردن اسپرم فقط چند دقیقه طول می کشد. پزشک ممکن است از شخص بخواهد تا 15 دقیقه بعد از آن دراز بکشد.
• فرد می تواند دو هفته بعد از تلقیح آزمایش بارداری انجام دهد.

آیا تلقیح داخل رحمی روش موثری است؟

میزان موفقیت این روش بسته به علت ناباروری متغیر است. بیشترین نتیجه این روش در افرادی دیده شده که ناباروری بدون علت داشته و همچنین کسانی که دارای مشکلات مخاط دهانه رحم یا اختلالات نعوظ بوده اند.

در بیماری هایی مانند اختلالات لوله فالوپ، آندرومتریوز یا نارسایی شدید اسپرم روش تلقیح داخل رحمی کمک زیادی نمی کند. درمان هایی مثل لقاح خارج از رحم (IVF) ممکن است اثربخشی بیشتری برای این مشکلات داشته باشد.

تفاوت بین IVF و IUI چیست؟

در تلقیح داخل رحمی (IUI)، لقاح در داخل لوله فالوپ انجام می شود در صورتی که در لقاح خارج از رحم (IVF) چنین نیست. در IUI نمونه اسپرم جمع آوری و شستشو می شود و آنچه باقی می ماند اسپرم با کیفیت بالاست.

 این نمونه با یک کاتتر در طول دوره تخمک گذاری در داخل رحم قرار داده می شود. این شیوه به رسیدن آسان تر اسپرم به تخمک کمک کرده و احتمال لقاح و باروری را افزایش می دهد.

در روش IVF اسپرم و تخمک خارج از بدن و در یک آزمایشگاه لقاح یافته، بارور می شوند و سپس به صورت جنین در بدن متقاضی قرار می گیرند. روش IUI ارزان تر و کم تهاجمی تر از IVF است. همچنین IUI در هر چرخه میزان موفقیت کمتری دارد.

مراحل درمان تلقیح داخل رحمی کدامند؟

روش انجام کار در هر برنامه درمانی و هر مرکز درمانی ممکن است تا حدی متفاوت باشد. تلقیح داخل رحمی معمولا شامل مراحل زیر است:

تخمک گذاری

پزشک باید زمان دقیق تخمک گذاری زن را بداند. زمان تخمک گذاری به این دلیل بسیار مهم است که تلقیح اسپرم باید در زمان درست انجام پذیرد.

زمان دقیق تخمک گذاری را می توان با استفاده از کیت های پیش بینی تخمک گذاری خانگی و با شناسایی هورمون لوتئین کننده (LH) تشخیص داد. پزشک درمانگر شما می تواند از میزان LH در آزمایش خون نیز آن را تعیین کند.

با سونوگرافی ترانس واژینال هم می توان علائم بالغ شدن تخمک را شناسایی کرد. گاهی اوقات تزریق یک گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) یا سایر داروهای باروری سبب تولید یک یا چند تخمک بیشتر می شود.

تخمک گذاری معمولا بین 10 تا 16 روز بعد از اولین روز پریود اتفاق می افتد.

تلقیح (وارد کردن اسپرم به رحم) معمولا بین 24 تا 36 ساعت بعد از شناسایی LH (در خون یا ادرار) یا تزریق HCG انجام می شود.

آماده سازی نمونه اسپرم

• همسر یا شریک فرد در روز درمان IUI باید نمونه ای از اسپرم تازه به همراه داشته باشد. در برخی موارد، می توان این نمونه را از قبل تهیه کرده و پزشک آن را تا زمان درمان فریز نماید. اگر از اسپرم اهدایی استفاده شود، نمونه اسپرم منجمد از قبل ذوب و آماده سازی شده است.
• اسپرم طبق فرآیندی به نام “شستشوی اسپرم” برای تلقیح آماده می شود و با اینکار تجمعی از اسپرم های سالم از نمونه بدست می آید. اگر از اسپرم اهدایی استفاده شود، بانک اسپرم معمولا اسپرم شسته شده ارسال می کند.

تلقیح

پروسه تلقیح اسپرم ساده است و فقط چند دقیقه طول می کشد. شخص روی میز معاینه دراز می کشد و پزشک یک اسپوکولوم را وارد واژن می کند – مشابه آنچه در آزمایش پاپ اسمیر اتفاق می افتد.

سپس یک کاتتر از طریق دهانه رحم وارد رحم می شود. در نهایت، پزشک اسپرم شسته شده را به رحم تزریق می کند.

• ممکن است از شما خواسته شود 10 تا 30 دقیقه بعد از تلقیح دراز بکشید. اگر اسپرم تخمکی را بارور نماید و تخمک بارور در پوشش داخلی رحم کاشته شود، بارداری اتفاق می افتد.
• احتمالا بعد از درمان IUI پروژسترون تجویز می شود. پروژسترون به حفظ پوشش داخلی رحم کمک کرده  احتمال کاشت را افزایش می دهد.
• بعد از گذشت حدودا 2 هفته از درمان IUI، می توانید تست بارداری بدهید.

برای درک بیشتر از روند درمان IUI و آنچه از آن انتظار دارید با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

چگونه برای انجام IUI آماده شوید؟

پیش از آغاز درمان IUI، معاینه پزشکی کامل و تست های باروری لازم خواهد بود. شریک شخص تحت درمان نیز باید به طور کامل معاینه و آزمایش شود. این مراحل شامل اینهاست:

• یک معاینه رحم
• سونوگرافی از رحم
• آنالیز مایع منی
• غربالگری عفونت های مقاربتی (STIs) و سایر بیماری های عفونی
• آزمایش خون

ممکن است پزشک مصرف فولیک اسید (شامل ویتامین های مورد نیاز در بارداری) را حداقل سه ماه قبل از باروری یا درمان تلقیح داخل رحمی تجویز نماید.

بعد از درمان IUI چه اتفاقی می افتد؟

شخص پس از انجام تلقیح داخل رحمی احتمالا علائم خفیفی را تجربه می کند از جمله:

• کمی گرفتگی بدن
• لکه بینی به مدت یک یا دو روز

بیشتر افراد بلافاصله به سر کار خود باز می گردند. بعد از درمان IUI فرد باید از هر چیزی که احساس ناراحتی ایجاد می کند دوری نماید اما محدودیت خاصی وجود ندارد. حدود دو هفته بعد باید یک تست بارداری انجام شود.

روش IUI چقدر دردناک است؟

در درمان به روش IUI نیازی به بیهوشی نیست و این روش نباید دردناک باشد. با این حال ممکن است بعد از تلقیح احساس گرفتگی و ناراحتی وجود داشته باشد.

چه داروهایی در طول درمان IUI مصرف می شوند؟

این روش درمانی با داروهای باروری همراه است که تخمدان ها را تحریک می کنند تا حد ممکن تخمک بیشتری تولید کنند. اگرچه این داروها همیشه مورد نیاز نیستند اسامی برخی از انواع رایج آنها بدین ترتیب است:

• کلومیفن سیترات (Clomid® یا Serophene®)
• لتروزول (Femara®)
• گنادوروپین جفتی انسانی (HCG)
• هورمون تحریک کننده فولیک اسید (FSH)
• ویتامین های مخصوص بارداری (برای همه بارداری ها توصیه می شوند)

پزشک درمانگر تصمیم می گیرد که کدام داروها به عنوان بخشی از درمان IUI باید مورد مصرف قرار گیرد.

درمان IUI چقدر هزینه دارد؟

هزینه روش IUI با توجه به کلینیک باروری، سوابق پزشکی و سلامتی، مصرف داروی درمانی و تست های تشخیصی متغیر است. این روش از سایر روش های درمان ناباروری مشابه مانند IVF ارزان تر است.

 برای هر چرخه و بدون بیمه باید بین 300 تا 400 دلار پرداخت شود. در برخی ایالات شرکت های بیمه ملزم به پوشش بخشی از هزینه های درمان ناباروری هستند.

خطرهای روش درمانی IUI کدامند؟

این روش در مقایسه با روش های تهاجمی تر مانند IVF خطر کمتری دارد. برخی از خطرها شامل این مواردند:

• چندقلوزایی : ممکن است با مصرف داروهای باروری بیش از یک تخمک آزاد شود. این کار احتمال بارداری دوقلو، سه قلو یا بیشتر را افزایش می دهد. در بارداری با چند نوزاد خطر زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد زیاد است.
• ایجاد عفونت : این مورد نادر است.
• لکه بینی : این روش می تواند مقدار کمی خونریزی واژینال به همراه داشته باشد.
• سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) : یکی از عوارض جانبی نادری است که می تواند به دلیل مصرف زیاد داروهای باروری باشد. این سندرم سبب دردناک و متورم شدن تخمدان ها می شود.

بیشترین عوارض جانبی روش IUI کدامند؟

عوارض جانبی داروهای باروری در برخی دیده می شود اما خفیف است. شایع ترین عوارض بعد از تلقیح هم گرفتگی و لکه بینی است.

تلقیح داخل رحم می تواند هم از نظر فیزیکی و هم روحی دشوار باشد. همسران و کسانی که از مشکلات ناباروری رنج می برند و به دنبال راه های درمانی وابسته به تکنولوژی هستند غالبا افسردگی را تجربه می کنند.

اگر احساس ناامیدی یا درماندگی دارید با پزشک خود صحبت کنید تا به شما در فرآیند درمان کمک نماید.

روش درمان IUI تا چه حد در بارداری موثر است؟

درمان IUI اثربخشی زیادی دارد به ویژه وقتی با مصرف داروهای باروری همراه باشد. نرخ بارداری در IUI همراه با داروهای باروری تا 20% هم می رسد که به نسبت بالاست.

میزان این تاثیر تا حد زیادی به علت زمینه ای ناباروری و سن مادر بستگی دارد. نرخ باروری تقریبا مشابه لقاح طبیعی (حدود 20%) است که بدین معناست که IUI شانس بارداری در افراد را به میزان باروری طبیعی افزایش می دهد.

چقدر بعد از درمان IUI طول می کشد تا شخص بفهمد که باردار است؟

اگر بارداری اتفاق افتاده باشد حدودا دو هفته بعد از IUI قابل تشخیص است. این مدت زمان طول می کشد تا بتوان گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) را در خون یا ادرار تشخیص داد.

پزشک درمانگر به شما اطلاع می دهد که آیا باید برای آزمایش خون اقدام کنید یا از یک تست ادرار در خانه می توانید برای تشخیص بارداری استفاده کنید.

چند دوره درمان IUI را قبل از IVF امتحان باید کرد؟

بیشتر پزشکان درمانگر سه چرخه درمانی IUI را قبل از تشویق به سایر روش های درمانی مانند IVF توصیه می کنند. اگر سن شما بیش از 40 سال است، بیشتر پزشکان فقط یک چرخه IUI را قبل از شروع درمان IVF لازم می بینند.

این به دلیل بالا بودن نرخ موفقیت IVF در گروه های سنی بالاتر است چون درمان به موقع برای آنها اهمیت بیشتر دارد.

در برخی موارد بهتر است شخص مستقیم به سراغ درمان IVF رفته و از درمان IUI بگذرد. این در مواردی است که وی به بیماری هایی مثل آندرومتریوز، آسیب لوله های فالوپ مبتلاست یا سن مادر بالاست.

اگر کسی بعد از سه دوره IUI باردار نشد، پزشک درباره مراحل بعدی درمان ناباروری صحبت خواهد کرد.

چه زمانی باید با پزشک درمانگر خود تماس بگیرید؟

اگر داروهای باروری IUI را مصرف نموده و هر کدام از شرایط زیر را داشتید با پزشک تماس بگیرید:

• درد شدید شکم یا لگن
• تهوع و استفراغ
• تنگی نفس
• افزایش وزن ناگهانی
• سرگیجه یا احساس سبکی در سر

آیا راهی برای افزایش شانس بارداری در درمان IUI وجود دارد؟

چندین فاکتور می توانند میزان موفقیت روش IUI را تعیین نمایند، این فاکتورها شامل این مواردند:

• سن
• مصرف داروهای باروری
• شرایط سلامت
• علت ناباروری

پزشک درمانگر با شما مشورت می کند تا تصمیم بگیرید که چگونه می توانید شانس بارداری خود را در IUI بالا ببرید.

نرخ موفقیت روش درمانی IUI چقدر است؟

جدا از علت ناباروری فرد، سن وی مهمترین فاکتور در تعیین میزان موفقیت در تلقیح داخل رحمی است. بیشتر پزشکان این روش درمانی را قبل از 40 سالگی توصیه می کنند تا شانس بارداری فرد زیاد باشد.

با افزایش سن، تعداد تخمک ها کمتر شده و کیفیت آنها هم پایین می آید. نرخ بارداری در IUI بر اساس سن چنین است:

• سن 20 تا 30 : 17.6%
• سن 31 تا 35 : 13.3%
• سن 36 تا 38 : 13.4%
• سن 39 تا 40 : 10.6%
• بالای 40 سال : 5.4%

آیا روش IUI بهتر از IVF است؟

بیشتر مردم روش IUI را به دلیل هزینه کمتر و کم تهاجمی بودن آن قبل از IVF امتحان می کنند. در برخی موارد، پزشک تصمیم می گیرد که روش تلقیح داخل رحمی IUI مناسب نیست و روش لقاح خارج از رحم یا IVF را توصیه می کند.

این به سن یا علت زمینه ای باروری بستگی دارد. یک روش درمانی از دیگری بهتر نیست، اما ممکن است روشی شانس بارداری بیشتری به همراه داشته باشد.

آیا بعد از درمان IUI می توان رابطه جنسی برقرار کرد؟

بله، هم قبل و هم بعد از روش درمانی IUI این امکان وجود دارد. با اینکار می توان شانس بارداری را در همان روز درمان IUI یا بعد از آن افزایش داد.

توصیه ای از کلینیک باروری دکتر نظری

اگر برای باردارشدن مشکل دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. افراد زیادی درگیر مسائل ناباروری هستند و گزینه هایی برای کمک به شما هم وجود دارد. روش درمان تلقیح داخل رحمی یکی از این گزینه هاست.

ما در کلینیک دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان به شما کمک می کنیم تا تصمیم بگیرید کدام روش درمان باروری برای شما مناسب است و می توانید به بارداری موفق برسید.

شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما