بی اختیاری ادرار چیست
بی اختیاری ادرار، دفع ناخواسته ادرار است و در زنان مشکلی رایج به شمار می آید. از هر سه زن، یک مورد در طول زندگی خود این بیماری را تجربه می کند.
اما روش درمان بی اختیاری ادرار در زنان چیست؟ برای درمان، ابتدا باید نوع بی اختیاری مشخص شود.
انواع مختلفی از بی اختیاری در زنان
انواع مختلفی از بی اختیاری ادرار در زنان وجود دارد از جمله:
بی اختیاری استرسی
بی اختیاری استرسی ادرار به علت ضعف اسفنکتر مجرای ادرار و کف لگن رخ می دهد.
بارداری، زایمان، یائسگی، جراحی های قبلی مخصوصاً هیسترکتومی و اضافه وزن همگی در ضعف کف لگن و بروز بی اختیاری استرسی دخیل هستند.
همچنین این مشکل می تواند به صورت ژنتیکی هم باشد. بی اختیاری استرسی حین فعالیت هایی نظیر دویدن، عطسه، خم شدن و سرفه رخ می دهد.
بی اختیاری اضطراری
مثانه بیش فعال (OAB) با بی اختیاری اضطراری تعریف می شود یعنی نیاز به دفع هرچه سریع تر ادرار و مشکل در به تعویق انداختن آن.
بی اختیاری اضطراری معمولاً با تکرر ادرار همراه می شود که در طول روز و بیشتر در شب ها اتفاق می افتد (شب ادراری).
در برخی از بیماران، مثانه بیش فعال باعث بی اختیاری اضطراری ادرار می شود یعنی قبل از رسیدن به توالت نشت رخ می دهد.
بی اختیاری لبریزی ادرار
اگر مثانه به خوبی تخلیه نشود بی اختیاری لبریز ادرار رخ می دهد. پر شدن بیش از حد مثانه ممکن است باعث نشت ادرار شده که گاهی بیمار از این نشت خبردار نیست.
گاهی هم وقتی رخ می دهد که بیمار زور می زند یعنی حین عطسه یا سرفه.
بی اختیاری ترکیبی
بی اختیاری ترکیبی مجموعه ای از علائم بی اختیاری استرسی و اضطراری است. در واقع دو علت بروز نشت ادرار اغلب با هم مشاهده می شوند.
قبل از درمان بی اختیاری ادرار در زنان
برخی بیماری ها نشت ادرار را بدتر می کنند. در این صورت باید به پزشک مراجعه کنید و درباره بیماری و هرگونه داروی منجر به بدتر شدن نشت ادرار توصیه های لازم را دریافت کنید.
پزشک درمان را آغاز می کند اما اگر نشت ادرار را به صورت ناگهانی تجربه کردید، مخصوصاً اگر با بی اختیاری روده، بی حسی یا ضعف پاها همراه بود، به پزشک متخصص باید مراجعه کنید.
اگر ناتوانی در ادرار، خون در ادرار، عفونت های متعدد (سه بار یا بیشتر در سال)، تب، درد یا افتادگی واژن (برآمدگی) به بیرون از دهانه واژن داشتید حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
درمان های اولیه بی اختیاری ادرار در زنان
این درمان ها برای زنان دارای بی اختیاری استرسی و یا اضطراری مفید است. اصلاح سبک زندگی و تغییرات در شیوه تغذیه می توانند علائم نشت ادرار را بکاهند.
کاهش وزن
اگر اضافه وزن دارید، با متخصص تغذیه درباره راهکارهای کاهش وزن صحبت کنید.
در افراد چاق، کاهش وزن اغلب باعث کاهش نشت ادرار، علاوه بر بهبود سایر بیماری های مرتبط با بی اختیاری می شود (مثلاً دیابت و فشار خون بالا).
برنامه ریزی برای دفع ادرار
خالی کردن مثانه در فواصل زمانی از پیش تعیین شده بهتر از انتظار برای ایجاد حس دفع ادرار و پر شدن مثانه است.
این انتظار، بی اختیاری و نشت اضطراری و استرسی ادرار را حین انجام فعالیت ها افزایش می دهد.
سعی کنید هر سه تا ۴ ساعت یک بار در طول روز دفع ادرار داشته باشید.
کنترل مایعات دریافتی
اگر مایعات زیادی مصرف می کنید، کاهش مصرف آن باعث کم شدن نشت ادرار می شود.
در مجموع 1.5 لیتر مایعات (آب، آبمیوه، شیر) در روز برای اکثر افراد کافی است. در صورت گرمای هوا و تعریق، قطعاً به آب بیشتری احتیاج خواهید داشت.
مصرف مایعات بسیار کم، ادرار را غلیظ و تیره می کند و همین امر مثانه را تحریک کرده و نیاز به دفع ادرار را می کاهد.
سعی کنید در فواصل زمانی منظم، مقدار مشخصی آب میل کنید و به یکباره حجم بالایی از آب را مصرف نکنید.
همچنین توصیه می کنیم از مصرف نوشیدنی های الکلی، حاوی کافئین و گازدار اجتناب کنید چون باعث افزایش نشت ادرار و احساس اضطرار می شوند.
اگر مدام از خواب بیدار می شوید و به دستشویی می روید، از ۳ تا ۴ ساعت قبل از خواب نوشیدن را متوقف کنید.
همچنین جوراب های مخصوص واریس بپوشید تا از احتباس آب در پاها پیشگیری شود. اگر ورم پا دارید، پاهای خود را حین خواب بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
بیشتر بخوانید : بی اختیاری ادرار بعد از زایمان
پیشگیری از بروز یبوست
یبوست باعث بدتر شدن وضعیت نشت ادرار می شود. افزایش مصرف فیبر به میزان ۳۰ گرم در روز مانع از بروز یبوست خواهد شد.
تمرینات عضلات کف لگن
تمرین عضلات کف لگن یا همان کگل، عضلات دخیل در کنترل نشت ادرار را قوی می کند.
انجام این ورزش به شکل منظم عضلات نگهدارنده مثانه را قوی کرده و مانع از نشت ادرار حین سرفه و عطسه می شود.
اگر نیاز ناگهانی به دفع ادرار دارید، ورزش کگل به شکل موقت این نیاز به دفع ادرار را کنترل خواهد کرد.
به این ترتیب هر آنچه انجام می دادید متوقف کنید و هرچه سریع تر انقباض لگن انجام دهید تا این احساس نیاز به دفع کاهش پیدا کند.
استفاده از تکنیک “فریز و فشار” باعث کاهش انقباضات مثانه شده و زمان بیشتری برای رفتن به توالت خواهید داشت.
اگر در انجام این تمرین ها مشکل دارید، گزینه های دیگر را امتحان کنید از جمله مخروط واژن، تجهیزات مخصوص ورزش کف لگن و فیزیوتراپی.
آموزش مثانه
آموزش مثانه کمک می کند تا بتوانید ادرار را بیشتر نگه دارید و کمتر به دستشویی بروید.
این تمرین دو بخش دارد: رفتن به دستشویی در زمان بیداری و به کارگیری راهکارهایی جهت حس اضطراری و ناگهانی دفع ادرار. آموزش به این صورت خواهد بود:
- در فواصل زمانی مشخص در طول روز به دستشویی بروید و ابتدا این فاصله باید بسیار اندک باشد.
- اگر نیاز اضطراری به دفع ادرار قبل از موعد مشخص دارید این نیاز را با ایستادن یا ثابت نشستن و انجام ورزش کگل سرکوب کنید.
- با بهبود وضع کنترل ادرار، زمان بین رفتن به دستشویی را به ۱۵ دقیقه افزایش دهید. هدف، افزایش تدریجی این زمان و رسیدن به فواصل نرمال است.
دفع ادرار به صورت ۳ یا ۴ یک ساعت یک بار در طول روز طبیعی است و افراد مسن می توانند یک بار در طول شب بیدار شوند و دفع داشته باشند.
- استروژن واژینال برای زنان نزدیک به یائسگی یا یائسه با بی اختیاری اضطراری ادرار و آتروفی واژن (خشکی) مفید است.
بیشتر بخوانید : تفاوت بی اختیاری ادرار و پارگی کیسه آب در بارداری چیست
درمان بیاختیاری استرسی ادرار
اگر به رغم درمان های اولیه بی اختیاری استرسی ادرار، هنوز هم علائم بی اختیاری دارید، سایر گزینه های درمانی را با پزشک مطرح کنید یعنی:
فیزیوتراپی کف لگن با نظارت
اگر ورزش کگل موثر نیست، فیزیوتراپیست تمرین های خاصی را آموزش می دهد تا عضلات کف لگن قوی شوند درست مثل یک مربی خصوصی.
پساری واژن
پساری واژن وسیله ای منعطف از جنس سیلیکون است که در واژن قرار می گیرد.
پساری به کاهش یا حذف بی اختیاری استرسی و نگهداری میز راه کمک می کند. این وسیله، درمانی معقول برای اجتناب از عمل جراحی به شمار می آید.
اگر به درستی قرار بگیرد، فرد احساس درد و ناراحتی نخواهد داشت. پساری باید به شکل دوره ای هر هفته یا هر دو هفته یک بار با آب و صابون شسته شده و دوباره در جای خود قرار بگیرد.
زنانی که نمی توانند پساری را در بیاورند، پزشک می تواند این کار را انجام دهد. خطر اندکی در بروز تحریک و یا ساییدگی پوست داخل واژن با مصرف پساری وجود دارد.
در این صورت استروژن واژینال و / یا تعویض مکرر پساری باعث کاهش این علائم خواهد شد.
دارو درمانی
در آمریکا هیچ دارویی برای رفع بی اختیاری استرسی ادرار وجود ندارد. چندین دارو در این زمینه ارزیابی شده اند اما هیچ یک به تایید FDA نرسیده اند.
تزریق به مجرای ادرار
از روش های سرپایی، تزریق در مطب پزشک است که با بی حسی موضعی انجام می شود.
بعد از بی حسی، پزشک فیلر را به مجرای ادرار تزریق می کند تا مقاومت در برابر جریان ادرار را که با فعالیت ها ایجاد می شود افزایش دهد.
هیچ نوع برش یا دوران نقاهتی وجود ندارد و این روش در مقایسه با جراحی های سنتی جهت رفع بی اختیاری استرسی ادرار موثر است.
جراحی بی اختیاری استرسی ادرار
جراحی بالاترین نرخ درمان را برای بی اختیاری استرسی ادرار دارد حتی در زنان مسن تر.
عمل های مختلفی برای درمان بی اختیاری استرسی در دسترس است و فراموش نکنیم که هر عمل خطرات، مزایا و عوارض خود را دارد.
در کل، جراحی برای بی اختیاری استرسی ادرار تا زمانی که دیگر مایل به فرزند آوری نیستید باید به تاخیر بیفتد چون بارداری و زایمان باعث آسیب و عود مجدد بی اختیاری می شود.
درمان بی اختیاری ادرار با لیزر
مدارک کافی مبنی بر تاثیر لیزر بر رفع بی اختیاری ادرار وجود ندارد.
درمان بی اختیاری اضطراری ادرار و مثانه بیش فعال
اگر به رغم درمان های اولیه برای رفع بی اختیاری اضطراری باز هم علائم بی اختیاری دارید گزینه هایی مثل دارو درمانی و تحریک عصب را با پزشک مطرح کنید.
دارو درمانی
در برخی افراد، بی اختیاری اضطراری ادرار شدید بوده و به دارو نیاز دارد. دو دسته از داروهای اصلی وجود دارند یعنی: آنتی کولینرژیک ها و بتا آدرنرژیک ها.
مثال هایی از داروهای آنتی کولینرژیک عبارتند از داریفنالین، فسوترودین، اوکسیبوتینین، سلیفناسین، تولترودین، تروسپیوم. دو داروی بتاآدرنرژیک، میرابگرون و بیبگرون هستند.
برخی افراد، دارو را به صورت موقت مصرف می کنند یعنی تا زمان رفع علائم. در حالی که عده ای دیگر داروها را به شکل نا محدود مورد مصرف قرار می دهند.
داروهای آنتی کولینرژیک معمولاً باعث خشکی دهان و یبوست می شوند. عوارض دیگر این داروها عبارتند از تاری دید، افزایش ضربان قلب، خواب آلودگی، احتباس ادرار و کاهش عملکرد شناختی.
این داروها برای بیماران با شرایط خاص بدنی تجویز نمی شوند.
پَچ اُکسی ترول کمترین عوارض جانبی را دارد و بدون نسخه در دسترس است. استفاده بلند مدت از آنتی کولینرژیک ها در دوزهای بالا با خطر بالقوه زوال عقل همراه است.
میرابگرون که دارویی جایگزین است باعث خشکی دهان و یبوست نمی شود اما ممکن است فشار خون را افزایش دهد.
داروی ویبگرون که جویدنی است فشار خون را افزایش نمی دهد. برخی مطالعات نشان داده اند ترکیب آنتی کولینرژیک ها و داروهای بتا آدرنرژیک احتمالاً اثربخشی را بیشتر کند.
راهکارهای مختلفی برای پیشگیری و درمان خشکی دهان و یبوست وجود دارد از جمله مکیدن آبنبات، جویدن آدامس بدون قند، استفاده از روان کننده های خوراکی.
یبوست را می توان با مکمل های فیبری و غذاهایی همچون آلو و آب آلو کنترل کرد. در این میان آب بیشتر از حد معمول ننوشید چون مصرف بیش از حد مایعات می تواند منجر به نشت بیشتر ادرار شود.
با مصرف این داروها، خطر اندکی در بروز احتباس ادرار مخصوصاً در افراد مسن وجود دارد.
اگر در ادرار کردن مشکل دارید، یا احساس عدم تخلیه کامل مثانه دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
طب سوزنی
طب سوزنی ممکن است باعث کاهش بی اختیاری استرسی و اضطراری ادرار در برخی زنان شود.
تحریک عصب تیبیال از طریق پوست
در این درمان، سوزن به نازکی مو (مثل طب سوزنی) در عصب نزدیک مچ پا قرار می گیرد.
این عصب به عصب های پایین کمر متصل است و روی مثانه تاثیر می گذارد.
سوزن به دستگاه کوچکی وصل است که پالس های الکتریکی را به عصب می فرستد. این درمان دردناک نیست و در مطب یک بار در هفته به مدت ۱۲ هفته انجام می شود.
اگر ضربان ساز قلب، عفونت یا تورم شدید مچ پا دارید به سراغ این درمان نروید.
بوتاکس
سم بوتولینوم A یا همان بوتاکس، سمی است که توسط باکتری تولید می شود و عضلات را موقتاً فلج می کند.
تحقیقات، تزریق بوتاکس به مثانه را برای درمان بی اختیاری فوری مورد بررسی قرار داده اند.
سم بوتولینوم به اندازه داروهای خوراکی در کاهش نشت ادرار موثر است اما با این وجود این خطر وجود دارد که این سم باعث عفونت دستگاه ادراری با جلوگیری از خالی شدن مثانه شود.
اگر نمی توانید مثانه را تخلیه کنید باید از سوند استفاده کنید. این عوارض جانبی معمولاً موقت هستند (چند هفته).
کاهش نشت ادرار با بوتاکس تا ۶ ماه یا بیشتر طول می کشد و باید این روش مجدد تکرار شود.
تحریک عصبی ساکرال
محرک عصبی ساکرال (SNS)، دستگاهی کاشته شده از طریق جراحی است که برای درمان بی اختیاری ادرار استفاده می شود.
این دستگاه در زیر پوست بخش بالایی باسن قرار می گیرد و از طریق یک سیم به عصب خاجی بخش تحتانی کمر وصل می شود.
SNS پالس های الکتریکی به عصب ساکرال می فرستد و در افراد با مشکل بی اختیاری اضطراری، تکرر یا احتباس ادرار مفید است.
این روش با بوتاکس قابل مقایسه بوده و می توان آن را قبل از کاشت دائمی امتحان کرد.
پیشرفت های اخیر، افراد با این دستگاه را قادر می سازد MRI هم انجام دهند. همچنین این وسیله گزینه هایی همچون باتری قابل شارژ با عمر بیش از ۱۵ سال یا باتری غیر قابل شارژ بین ۵ تا ۱۰ سال را ارائه می کند.
اندازه های این دستگاه از 2.8 در 2.8 سانتی متر تا ۴.۴ در ۵.۵ سانتی متر متغیر است.
خطرات احتمالی کاشت شامل درد در محل کاشت، حرکت دستگاه به مرور زمان، عفونت و موارد دیگر است.
سخن پایانی
بی اختیاری ادرار هرگز نباید به عنوان بخش طبیعی روند پیری در نظر گرفته و یا تحمل شود.
هر زنی لیاقت زندگی ای بدون محدودیت و خجالت ناشی از نشت ادرار را دارد. با گزینه های درمانی مختلف، از تغییر سبک زندگی و مداخلات پزشکی گرفته تا روش جراحی، زنان مسئولیت سلامت و رفاه خود را بر عهده می گیرند.
اگر بی اختیاری ادرار را تجربه می کنید حتماً به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا بهترین برنامه درمانی اجرا شود.
برای درمان بی اختیاری ادرار در زنان می توانید به کلینیک دکتر عاطفه نظری مراجعه کنید. فراموش نکنید که روش هایی برای بازیابی کنترل ادرار و اعتماد به نفس شما وجود دارد.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما