انجماد یا فریز تخمک در زنان

زنان امروز بیشتر از گذشته فرصت دارند تا فرزندآوری را به زمانی دیرتر در زندگی خود موکول کنند. با فریزکردن تخمک شرایطی فراهم می شود که یک زن بارداری خود را تا مرحله ای دیگر در آینده به تاخیر بیندازد. پزشکان متخصص این روش فریز تخمک را “ذخیره سازی تخمک” می دانند.

در سال 1980، میانگین زنان در ایالات متحده اولین فرزند خود را در سن 22 سالگی به دنیا می آوردند. تا سال 2000، این سن حدودا به 25 سالگی رسید و در سال 2014، میانگین زنان تا 26 سالگی برای تولد اولین فرزند صبر می کردند.

در آمریکا 2.3 درصد از همه تولدها مربوط به زنان 40 تا 44 ساله است.

با آنکه جامعه و الگوهای فرزندآوری دستخوش تغییرات شده اند اما حقایق بیولوژیکی درباره باروری همانند گذشته است.

بیشتر زنان در اواخر دهه 40 زندگی یا اوایل 50 سالگی وارد مرحله یائسگی می شوند. قدرت باروری زنان در سال های قبل از یائسگی کاهش می یابد. همچنین در این سال ها فرزندآوری همانند یک زن جوان آسان نخواهد بود.

زنانی که قصد دارند تخمک های خود را فریز کنند باید آگاه باشند که امکان بارداری موفق با تخمک های منجمد کمتر از تخمک های تازه است. با این حال، استفاده از تخمک های منجمد امید به باروری در آینده را افزایش می دهد.  

در اینجا به بررسی روش انجماد یا فریز تخمک، هزینه ها و مزایای آن می پردازیم.

از فریز تخمک چه انتظاری داریم؟

با افزایش سن یک زن، کیفیت تخمک های او به تدریج کاهش می یابد.

امکان وجود ناهنجاری های کروموزومی در تخمک بیشتر می شود و زنان بعد از یائسگی دیگر تخمک گذاری نخواهند داشت، بدان معنا که تخمدان ها دیگر تخمک آزاد نمی کنند. 

اگر زنی بخواهد بچه دار شود اما در حال حاضر آمادگی بارداری نداشته باشد، یکی از مراکز اختصاصی می تواند تخمک های او را برای استفاده در آینده منجمد نماید.

آماده سازی

قبل از شروع فرآیند فریز تخمک، پزشک به بررسی همه سوابق پزشکی فرد با تمرکز میزان باروری وی می پردازد، منظم بودن چرخه قاعدگی او را ارزیابی کرده و تعدادی آزمایش خون برای مشاهده سطح هورمون ها تجویز می کند.

تخمدان های یک زن معمولا هرماه یک تخمک آزاد می کنند. وقتی تخمک کمتری برای انجماد در دسترس باشد، احتمال بارداری موفق هم کمتر خواهد بود.

برای آنکه تعداد تخمک های موجود به حداکثر برسد، فرد تحت هورمون درمانی قرار می گیرد تا با تحریک تخمدان تخمک بیشتری تولید نماید. معمولا برای این درمان لازم است یک خانم در خانه بین یک تا سه بار در روز به خود هورمون تزریق کند.

بیشتر زنان هم قرص های ضدبارداری را از حداقل یک ماه قبل از تزریق هورمون مصرف می کنند تا با سرکوب چرخه طبیعی قاعدگی میزان اثرگذاری این هورمون ها بیشتر گردد.

تعداد و نوع هورمون ها متفاوت هستند اما درمان معمولا شامل این موارد خواهد بود:

• تزریق هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) به مدت 2 هفته سبب تحریک تخمدان ها برای تولید تخمک بیشتر می شوند.
• تزریق هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) در میانه چرخه قاعدگی که از تخمک گذاری زودتر از موعد در چرخه جلوگیری می کند.
• تزریق گنادوتروپین جفتی انسان (HCG)  برای تحریک تخمک گذاری

پزشک با تجویز منظم آزمایش خون میزان اثربخشی هورمون درمانی را بررسی می کند. همچنین حداقل یک سونوگرافی برای تشخیص تخمک گذاری و ارزیابی رشد تخمک انجام خواهد شد.

انجماد تخمک چگونه انجام می شود؟

پزشک با وارد کردن یک سوزن به فولیکول های تخمدان، بعد از رسیدن آن ها را بازیابی می کند.

معمولا در این عمل پزشک از سونوگرافی برای هدایت و مشاهده استفاده می کند. با این وجود اگر تخمک ها در طول سونوگرافی قابل مشاهده نباشند، ممکن است از جراحی شکمی برای برداشتن آنها استفاده کند. 

در این روش تهاجمی تر، پزشک با ایجاد یک برش کوچک در شکم که البته با تجویز داروهای آرامبخش و مسکن همراه است، سوزن را وارد کرده و تخمک را بر می دارد.

از زمانی که پزشک تخمک را بازیابی کرد، انجماد باید در اسرع وقت انجام پذیرد. با این حال چون تخمک ها حاوی آب فراوان هستند، با انجماد یکباره هم ممکن است کریستال های یخ به تخمک ها آسیب برسانند.

پزشک برای جلوگیری از این اتفاق، قبل از انجماد ماده خاصی به تخمک ها تزریق می کند.

در آینده وقتی زن خواست از تخمک خود استفاده نماید، تحت لقاح آزمایشگاهی (IVF) آنها را بارور می کند.

با انجام IVF، متخصص باروری تخمک را با استفاده از اسپرم همسر زن یا اهدا کننده در آزمایشگاه بارور می کند.

در صورتی که این روش موفق باشد، تخمک و اسپرم به جنین تبدیل شده و چند روز بعد در رحم لانه گزینی می شود. بیشتر کلینیک های باروری به یکباره چندین جنین تولید می کنند تا احتمال یک بارداری موفق را افزایش دهند.

انجماد یا فریز تخمک برای چه کسانی سودمند است؟

برخی درمان های سرطان ممکن است میزان باروری را کم و یا قطع کنند. فریز تخمک می تواند امکان باروری زن را برای فرزند داشتن تحت درمان هم میسر نماید.

میزان موفقیت انجماد تخمک در زنان جوان به میزان چشمگیری بیشتر از زنان میانسال است.

زنانی که تمایل دارند فریز تخمک انجام دهند، باید هر چه سریع تر اقدام نمایند.

بیشتر کلینیک ها این اقدام را برای زنان زیر 40 سال انجام می دهند. اما برخی از کلینیک های باروری محدوده سنی را بین 40 تا 49 سالگی تعریف کرده اند. تعداد کمی از آنها امکان انجماد تخمک برای زنان بالای 45 سال فراهم می کنند.

تخمک های منجمد به طور قطعی به یک تولد موفق منجر نمی شوند. احتمال تبدیل هر تخمک منجمد به نوزاد زنده بین 2 تا 12 درصد است. فاکتورهای متعددی مثل سلامت رحم، سن و سلامت کلی فرد بر احتمال بارداری او تاثیر می گذارند.

در ادامه به برخی دلایل انجماد تخمک برای زنان می پردازیم:

برنامه های شغلی و تحصیلی

زنانی که به دنبال مدارک تحصیلی بالا هستند و یا شغل خاصی دارند می توانند با انجماد تخمک ها در سن جوانی از سلامت تخمک ها در آینده مطمئن باشند.

برخی شرکت ها مانند فیس بوک و اپل حتی برای کارمندان زن خود که می خواهند تولد فرزند خود را به خاطر مسائل حرفه ای به تاخیر بیندازند، بودجه ای جهت فریز تخمک در نظر گرفته اند.

شرایط فردی

زنانی که می خواهند بچه دار شوند اما هنوز شریک مناسبی برای خود پیدا نکرده اند می توانند تخمک های خود را منجمد کنند و در آینده از آنها استفاده نمایند.

زنانی که با همجنس خود در رابطه هستند هم می توانند با ذخیره تخمک خود در آینده بچه دار شوند.

سرطان

شیمی درمانی و سایر درمان های سرطان معمولا برای باروری مشکل ساز است و یا امکان باروری را از بین می برد. سرطان های نواحی تولیدمثلی ممکن است به برداشتن تخمدان های زن منتهی شوند.

فریز تخمک ها به کاهش تاثیر درمان برخی از سرطان ها بر روند باروری زن کمک می کند.

عفونت ها، نقص اندام ها، و سایر مشکلات سلامت

طیف وسیعی از بیماری های سلامتی می تواند بر کیفیت تخمک و میزان باروری موثر باشد، مانند آندومتریوز که عارضه ای استت که موجب رشد بافت رحم در خارج از آن می شود.

انجماد تخمک ها امید به باروری را در زنانی افزایش می دهد که برای بیماری جدی تحت درمان هستند و امکان باروری در آنها کم شده است.

بیشتر بخوانید : درمان ناباروری زنان در تهران + علل، جلوگیری و تشخیص

هزینه ها و عوارض جانبی فریز تخمک

فریز تخمک کار پرهزینه ای است و بیشتر طرح های بیمه ای آن را تحت پوشش قرار نمی دهند.

یک چرخه ساده می تواند 10000 دلار هزینه داشته باشد. سایر موارد شامل نگهداری از تخمک ها و IVF که حدودا بالغ بر 5000 دلار هزینه دربر دارند. ذخیره سازی تخمک نیز هزینه اش معلوم نیست چون یک زن ممکن است از 10 تا 15 سال به آن نیاز نداشته باشد.

این بدین معناست که هزینه نگهداری تخمک همچنان افزایش خواهد یافت.

به همین دلیل است که بیمه تمایلی به پوشش هزینه انجماد تخمک ندارد. درحالی که این روش می تواند راه حلی بلندمدت برای مساله باروری یک فرد فراهم نماید، یک روش درمانی فعال نیست و تاریخی برای پایان آن تصور نمی شود.

در مورد سیاست های بیمه درباره روش فریز تخمک با مسئولین مرکز بیمه خود صحبت نمایید.

بعد از بازیابی تخمک، برخی زنان احساس گرفتگی، نفخ و لکه بینی را تجربه می نمایند. برخی عوارض جانبی ناخواسته دیگر شامل این موارد است:

• افزایش وزن
• نفخ
• نوسانات خلقی
• سردرد

دلیل این عوارض را می توان تحریک هورمون های اضافی وارد شده در بدن دانست.

در برخی موارد نادر، تحریک تخمک ها می تواند به بیماری به نام سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (HSS) منجر شود. تاثیر HSS می تواند شامل درد، تهوع و افزایش وزن بیش از 4.5 کیلوگرم در 3 تا 5 روز باشد. HSS به ندرت می تواند باعث تحریک لخته های خونی در پاها و تنگی نفس شود.

طبق مطالعه ای در سال 2015، عوارض طولانی مدت می تواند خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد.

دورنمای روش فریز تخمک

آمار داده های نشان دهنده میزان بارداری حاصل از فریز تخمک، با هم متفاوت هستند.

انجمن پزشکی باروری آمریکا (ASRM) تخمین می زند که بین 2 تا 12 درصد از تخمک های منجر به یک بارداری زنده در زنان زیر 38 سال منجر می شوند.

این نشان می دهد که زنان بعد از انجماد تخمک هم برای باروری باید چندین بار چرخه های IVF را بگذرانند.

عواملی که بر موفقیت انجماد تخمک و ذوب تخمک منجمد شده موثرند شامل اینهاست:

• سنی که در آن تخمک فریز می شود : زنان جوان تر تخمک های سالم بیشتر با احتمال ناهنجاری کمتری دارند.
• سنی که در آن تخمک از فریز خارج می شود : زنان جوان تر شانس بیشتری برای بارداری های موفق دارند.
• کیفیت اسپرم : احتمال تشکیل جنین و بارداری موفق از اسپرم سالم بیشتر است.
• کلینیک باروری : میزان موفقیت در انجماد و ذوب تخمک بین کلینیک ها با هم متفاوت است.
• تعداد تخمک ها : هرچه تعداد تخمک های منجمد بیشتر باشد، فرصت برای چرخه موفق IVF بیشتر است.

بیشتر بخوانید : سوالات ناباروری (رایج) و مراجعه به پزشک

تخمک منجمد چقدر باقی می ماند؟

انجماد تخمک از پیری آن جلوگیری می کند. یک تخمک منجمد که چندین سال از انجماد آن گذشته، نسبت به تخمک تازه از یک زن مسن تر، احتمال بیشتری برای باروری دارد.

اکثر تحقیقات روی تخمک های منجمدی انجام شده که چند ماه از عمرشان گذشته است. اینکه یک متخصص تا چه زمانی می تواند تخمک ها را منجمد نگه دارد هنوز مشخص نیست.

طبق نظر بیشتر محققان، فریز تخمک ها در اواسط تا اواخر دهه بیست سالگی برای استفاده بعد از 30 سالگی مناسب است. زنانی که می خواهند در آینده IVF انجام دهند نباید بیش از زمان لازم تاخیر کنند.

کلینیک باروری دانشگاه کالیفرنیا بیان می کند که حدود 75 درصد از تخمک ها  بعد از فرآیند ذوب زنده می مانند.

احتمال زنده ماندن جنین در مراحل انجماد و ذوب از تخمک بیشتر است و نیز احتمال اینکه به یک بارداری موفق بینجامد. زنانی که همسر یا شریک زندگی دارند و نیز کسانی که می خواهند از اسپرم اهدایی استفاده کنند باید فریزکردن جنین را بیش از فریز تخمک در نظر داشته باشند.

 روش های متعددی برای درمان ناباروردی در زنان وجود دارد که یک متخصص زنان و زایمان می تواند شما را در جهت بهبود و درمان راهنمایی کند. برای تشخیص علت و درمان ناباروری زنان در تهران به کلینیک دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما