ماموگرافی بررسی پستان ها با اشعه ایکس است. از ماموگرافی برای شناسایی و تشخیص بیماری های پستان در زنانی که مشکلاتی همچون توده، درد یا ترشح از نوک سینه دارند استفاده می شود.
همچنین زنانی که هیچ مشکلی در پستان ندارند هم باید ماموگرافی انجام دهند. این آزمایش به تشخیص سرطان سینه، تومورهای خوش خیم و کیست، قبل از شناسایی آنها توسط لمس و معاینه کمک می کند.
ماموگرافی نمی تواند سرطانی بودن ناحیه ای غیر طبیعی را ثابت کند اما اگر شکی عمیق در مورد سرطان وجود دارد، بافت مورد نظر برای نمونه برداری برداشته می شود.
این بافت از طریق سوزن یا جراحی برداشته و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد.
حدود ۳۰ سال است که ماموگرافی انجام می شود و در ۱۵ سال اخیر پیشرفت های علمی باعث پیشرفت نتایج و تکنیک های به کار رفته در این زمینه شده است.
امروزه تجهیزات مورد استفاده حاوی پرتو بسیار با کیفیت بوده و عوارض بسیار اندکی دارند.
پیشرفت ماموگرافی دیجیتال سبب خلق تصاویر بهتر مخصوصاً در زنان زیر ۵۰ ساله ای شده که بافت متراکم تری در پستان دارند و در مرحله قبل از یائسگی قرار گرفته اند.
ماموگرافی دیجیتال تصاویری از پستان می گیرد که با تکنولوژی کامپیوتری ارتقا داده شده و در کامپیوتر ذخیره می شود.
پروسه ماموگرافی دیجیتال اصولاً درست مثل ماموگرافی استاندارد صورت می گیرد.
با سیستم های تشخیصی کامپیوتری، تصویر ماموگرافی دیجیتالی شده حاصل از ماموگرافی معمولی با ماموگرافی دیجیتال به دست آمده از توده ها، کلسیفیکاسیون یا نواحی با تراکم غیرطبیعی تحلیل می شود.
این تصاویر توسط سیستم تشخیصی کامپیوتری هایلایت شده تا رادیولوژیست تحلیل های بیشتری انجام دهد.
انواع ماموگرافی
طبق اعلام موسسه ملی سرطان انواع ماموگرافی عبارتند از:
- ماموگرافی غربالگری : در ماموگرافی غربالگری از تاباندن اشعه ایکس به پستان برای شناسایی تغییرات در سینه های زنانی استفاده می شود که هیچ علائمی از سرطان سینه ندارند. این ماموگرافی معمولا شامل دو اشعه ایکس برای هر سینه است. با استفاده از ماموگرافی، شناسایی تومور غیر قابل لمس آسان خواهد بود.
- ماموگرافی تشخیصی : در ماموگرافی تشخیصی اشعه ایکس به سینه ها تابانده می شود تا تغییرات غیر طبیعی پستان مثل توده، درد، ضخیم شدن نوک سینه یا ترشح از آن، تغییر در سایز یا شکل سینه ها مشخص شود. ماموگرافی تشخیصی برای ارزیابی ناهنجاری های تشخیص داده شده در ماموگرافی غربالگری هم به کار می رود. ماموگرافی تشخیصی ابزاری پزشکی برای بررسی تغییرات پستان، صرف نظر از سن متقاضی است.
اشعه ایکس چیست؟
اشعه ایکس از امواج الکترومغناطیس نامرئی برای تولید تصاویری از بافت ها، استخوان ها و اندام های داخلی استفاده می کند.
اشعه ایکس استاندارد برای دلایل بسیاری به کار می رود از جمله تشخیص تومورها یا آسیب های استخوانی.
اشعه ایکس با استفاده از پرتودهی خارجی جهت تولید تصاویر از اندام ها و ساختارهای داخل بدن با اهداف تشخیصی ساخته می شود.
اشعه ایکس از درون بدن عبور کرده و به صفحات خاصی (مشابه فیلم دوربین) می رسد و تصویر نگاتیوی به وجود می آورد (هرچه ساختار بدن جامد تر باشد در تصویر سفید تر نمایان می شود).
آناتومی پستان ها
هر پستان ۱۵ تا ۲۰ بخش به نام لوب دارد. این لوب ها مثل گلبرگ های یک گل کنار هم قرار گرفته اند.
هر لوب دارای لوبول های کوچک تری است که به تعداد بسیار زیادی ساختار حباب (bulb) شکل کوچک ختم می شود که شیر تولید می کنند.
لوب ها، لوبول ها و حباب ها توسط لوله های نازک به هم وصل می شوند که مجاری شیری نام دارند.
این مجاری به نوک پستان هدایت می شوند که مرکز هاله قهوه ای رنگ پستان (آرئولا) است.
فضای بین لوبول ها و مجاری شیر با چربی پر می شود. هیچ عضله ای در پستان وجود ندارد اما زیر هر پستان عضله ای است که دنده ها را می پوشاند.
هر سینه حاوی رگ های خونی حامل لنف است. رگ های لنف به غدد لنفاوی منتهی می شوند.
غدد لنفاوی توده هایی هستند که اطراف زیر بغل، بالای استخوان سینه و در قفسه سینه و بسیاری از نقاط دیگر بدن وجود دارد.
علت انجام ماموگرافی چیست؟
ماموگرافی هم برای غربالگری و هم جهت تشخیص مشکلی خاص در این عضو استفاده می شود.
زنان بالای ۳۰ سال در صورت مشاهده علائمی همچون توده قابل لمس، ضخیم شدن پوست پستان، فرورفتگی پستان، ترشح نوک سینه یا برگشت آن به داخل، سوزش نوک سینه یا درد سینه باید ماموگرافی تشخیصی انجام دهند.
ماموگرافی برای ارزیابی علت درد پستان بعد از معاینه بالینی و بررسی سابقه خانوادگی استفاده می شود.
فرد با پستان سفت، پر از توده و پستی و بلندی و بسیار بزرگ باید توسط ماموگرافی غربالگری شود.
زنانی که در خطر بالایی برای ابتلا به سرطان پستان قرار دارند باید به صورت روتین و منظم ماموگرافی انجام دهند.
بیشتر بخوانید : علائم سرطان سینه در زنان
چه کسی باید ماموگرافی غربالگری انجام دهد؟
پزشکان توصیه های مختلفی درباره ماموگرافی دارند. دستورالعمل غربالگری که در زیر آمده برای تشخیص زود هنگام سرطان در زنانی است که هیچ علائمی ندارند:
- کالج آمریکایی رادیولوژی و انجمن تصویر برداری از پستان توصیه می کنند زنان ماموگرافی سالیانه را از ۴۰ سالگی آغاز کنند.
- موسسه ملی سرطان اعلام کرده زنان در دهه ۴۰ زندگی خود و بالاتر باید ماموگرافی غربالگری منظم را هر یک تا دو سال یک بار انجام دهند.
- انجمن آمریکایی سرطان به زنان با ریسک متوسط سرطان پستان توصیه به ماموگرافی غربالگری منظم با شروع ۴۵ سالگی می کنند. ماموگرافی باید هر سال برای همه زنان بین ۴۵ تا ۵۴ سال انجام شود. سپس این روند به هر دو سال یک بار تغییر می کند.
- هم اکنون کارگروه خدمات پیشگیرانه آمریکا توصیه به غربالگری زنان ۵۰ تا ۷۴ ساله هر دو سال یک بار می کند.
- زنانی که در ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان قرار دارند (سابقه خانوادگی، استعداد ژنتیکی، سابقه داشتن سرطان پستان در گذشته) باید با پزشک درباره مزایا و محدودیت های شروع زود هنگام غربالگری ماموگرافی، تست های بیشتر (سونوگرافی و ام آر آی) صحبت کنند.
بیشتر بخوانید : انواع روش های درمان سرطان سینه + مراحل سرطان
خطرات ماموگرافی
شاید بخواهید درباره میزان اشعه مورد استفاده در زمان انجام ماموگرافی و خطرات مرتبط با شرایط ویژه تان بیشتر بدانید.
اگر قبلاً در معرض پرتو بوده اید، مثل اسکن های قبلی و سایر انواع اشعه ایکس، به پزشک اطلاع دهید.
خطرات مرتبط با قرارگیری در معرض اشعه ایکس ممکن است به تجمع اشعه ایکس حاصل از معاینات و درمان های قبلی، در مدت زمان طولانی مرتبط باشد.
اگر باردارید یا مشکوک به بارداری هستید باید به پزشک اطلاع دهید. قرارگیری در معرض امواج در دوران بارداری منجر به نقص جنین می شود.
اگر ماموگرافی ضروری است، احتیاط های لازم برای به حداقل رساندن قرارگیری در معرض امواج را انجام دهید.
ممکن است در زمان فشرده شدن سینه توسط صفحه اشعه ایکس قدری درد ایجاد شود. این فشردگی آسیبی به پستان وارد نمی کند.
ممکن است خطرات دیگری وجود داشته باشد که بستگی به شرایط پزشکی فرد دارد. اگر هرگونه نگرانی دارید از قبل با پزشک مطرح کنید.
برخی عوامل یا بیماری های خاص ممکن است با ماموگرافی تداخل داشته باشند بعضی از آنها عبارتند از:
- پودر تالک، دئودورانت، کرم ها یا لوسیون های مخصوص زیر بغل یا روی پستان ها
- جراحی های قبلی پستان
- تغییرات هورمونی پستان
ایمپلنت پستان ممکن است مانع از تصویر سازی صحیح از پستان شوند. اگر ایمپلنت داشته اید به پزشک اطلاع دهید.
در این صورت به متخصص اشعه ایکسی احتیاج دارید که برای کار با ایمپلنت پستان آموزش دیده است.
این مسئله اهمیت بسیار دارد چون ایمپلنت پستان ممکن است برخی بافت های پستان را پنهان کند.
در این صورت مشاهده سرطان سینه توسط رادیولوژیست و تفسیر عکس ماموگرافی دشوار خواهد بود.
نحوه آمادگی برای ماموگرافی
- برنامه ریزی : پستان ها یک هفته قبل از پریود و در دوران قاعدگی حساس می شوند بنابراین سعی کنید ماموگرافی را یک یا دو هفته بعد از اتمام قاعدگی انجام دهید.
- احتیاط : اگر باردارید یا مشکوک به بارداری هستید قبل از برنامه ریزی برای ماموگرافی با پزشک مشورت کنید.
- شیردهی : اگر به نوزاد خود شیر می دهید پزشک را مطالعه کنید.
- بهداشت شخصی : هیچ نوع دئودورانت، پودر، لوسیون یا عطر در روز ماموگرافی مصرف نکنید.
- نحوه پوشش : باید لباس های بالاتنه را در بیاورید و گان بپوشید. هرگونه پیرسینگ یا تزیینات و زیورآلات خود را درآورده و در منزل بگذارید.
زنان باید با پزشک خود درباره فاکتورهای پرخطری که دارند قبل از تصمیم گیری درباره زمان شروع ماموگرافی یا تعداد دفعات آن مشورتی داشته باشند. اگر در تهران هستید از طریق شماره های زیر با م تماس بگیرید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت از کلینیک دکتر عاطفه نظری
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
