مراحل چرخه قاعدگی
در طی سال های بین بلوغ و یائسگی، هر ماه بدن زنان دستخوش تغییراتی می‌شود تا شرایط را برای بارداری احتمالی آماده کند. این فرایند هورمونی، چرخه قاعدگی نامیده می شود.
در طول هر سیکل قاعدگی، یک تخمک رشد کرده و از تخمدان ها آزاد می شود. همچنین پوشش داخلی رحم شکل خاصی می گیرد.
اگر بارداری رخ ندهد، پوشش رحم در طول دوره قاعدگی دچار ریزش شده و سپس چرخه از سر گرفته می شود.
چرخه قاعدگی چهار مرحله دارد:
- فاز قاعدگی
- فاز فولیکولی
- فاز تخمک گذاری
- فاز لوتئال
طول هر مرحله در زنان مختلف، متفاوت است و در طول زمان می تواند تغییر کند.
فاز قاعدگی
فاز قاعدگی اولین مرحله از چرخه قاعدگی است. در این مرحله عادت ماهیانه اتفاق می افتد.
در صورتی که تخمک آزاد شده از چرخه قبلی بارور نشود، فاز قاعدگی جدیدی آغاز می شود و سطح هورمون های استروژن و پروژسترون کاهش می یابد.
پوشش ضخیم رحم که برای بارداری احتمالی ایجاد شده بود، تخریب شده و از طریق واژن خارج می شود.
در طول دوره قاعدگی، فرد ترکیبی از خون، مخاط و بافت را از رحم دفع می کند.
عموما علائم زیر همراه با پریود دیده می شوند:
- گرفتگی عضلات (قابل تسکین با درمان های خانگی)
- حساسیت سینه ها
- نفخ
- نوسانات خلقی
- تحریک پذیری
- سردرد
- خستگی
- کمردرد
مرحله قاعدگی حدودا بین 3 تا 7 روز به طول می انجامد. برخی از زنان نسبت به سایرین پریودهای طولانی تری دارند.
فاز فولیکولی
فاز فولیکولی از روز اول پریود شروع می شود (با فاز قاعدگی همپوشانی دارد) و با تخمک گذاری به پایان می رسد.
این فاز زمانی شروع می شود که هیپوتالاموس پیامی را جهت ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) به غده هیپوفیز می فرستد.
هورمون FSH تخمدان های را تحریک می کند و به این طریق حدود 5 تا 20 کیسه کوچک به نام فولیکول ایجاد می شوند. هر فولیکول حاوی یک تخمک نابالغ است.
در نهایت سالم ترین تخمک بالغ می شود و سایر فولیکول های باقی مانده مجدداً جذب می شوند.
گاهی ممکن است به صورت نادر دو تخمک بالغ شوند.
فولیکول بالغ باعث افزایش استروژن شده و به این طریق ضخامت پوشش داخلی رحم افزایش می یابد تا یک محیط غنی از مواد مغذی برای رشد جنین محیا شود.
فاز فولیکولی حدودا 16 روز طول می کشد و بسته به چرخه زنان مختلف، می تواند از 11 تا 27 روز متغیر باشد.
فاز تخمک گذاری
افزایش سطح استروژن در طول فاز فولیکولی غده هیپوفیز را تحریک می کند تا هورمون لوتئینیزه کننده (LH) را ترشح کند. بدین ترتیب روند تخمک گذاری آغاز می گردد.
در فرایند تخمک گذاری یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد می شود. تخمک آزاد شده از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می کند تا توسط اسپرم بارور شود.
بارداری تنها طی مرحله تخمک گذاری صورت می گیرد.
علائم زیر بیانگر تخمک گذاری هستند:
- افزایش جزئی در دمای پایه بدن
- ترشح غلیظی شبیه به سفیده تخم مرغ
تخمک گذاری در حدود روز 14 اتفاق می افتد.
در صورتی که سیکل 28 روزه است تخمک گذاری دقیقا در اواسط چرخه قاعدگی رخ می دهد. این مرحله حدود 24 ساعت طول می کشد.
پس از گذشت یک روز، در صورت عدم وقوع باروری، تخمک از بین می رود.
فاز لوتئال
پس از اینکه فولیکول تخمک خود را آزاد کرد، به جسم زرد تبدیل می شود. این ساختار هورمون هایی از جمله عمدتاً پروژسترون و مقداری استروژن را آزاد می کند.
افزایش هورمون ها باعث ضخیم شدن دیواره رحم می شود و محیط را برای کاشت تخمک بارور شده آماده می کند.
در صورت بارداری، بدن گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) را تولید می کند. تست بارداری با تشخیص این هورمون انجام می شود.
این هورمون به حفظ جسم زرد و ضخامت پوشش داخلی رحم کمک می کند. در صورت عدم بارداری، جسم زرد کوچک شده و جذب می شود.
این اتفاق منجر به کاهش سطح استروژن و پروژسترون شده و عادت ماهیانه آغاز می گردد.
در طول دوره قاعدگی دیواره رحم دچار ریزش می شود.
در این مرحله، در شرایطی که فرد باردار نیست، ممکن است علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) تجربه شوند که شامل موارد زیر هستند:
- نفخ
- تورم، درد یا حساسیت سینه ها
- تغییرات خلق و خوی
- سردرد
- افزایش وزن
- تغییرات میل جنسی
- تمایلات غذایی افزایش یافته
- مشکل خواب
فاز لوتئال 11 تا 17 روز طول می کشد. به صورت میانگین این دوره 14 روز است.
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری زنان در تهران + علل، جلوگیری و تشخیص
مسائل شایع
چرخه قاعدگی در زنان مختلف، متفاوت است. برخی از زنان هر ماه در زمان مشخصی پریود می شوند در حالی که چرخه برخی نامنظم تر است.
برخی از زنان خونریزی های شدیدتر یا طولانی تری را تجربه می کنند.
چرخه قاعدگی می تواند در زمان های خاصی از زندگی دچار تغییراتی شود. به عنوان مثال، با نزدیک شدن به یائسگی، نظم این چرخه کاهش می یابد.
یکی از راه‌های فهمیدن اختلالات قاعدگی، بررسی دوره های قاعدگی است.
زمان شروع و پایان این دوره ها را یادداشت کنید. همچنین هرگونه تغییر در میزان یا تعداد روزهای خونریزی و لکه بینی در فواصل بین پریودها را نیز ثبت کنید.
هر یک از این موارد زیر می توانند چرخه قاعدگی شما را دچار تغییر کنند:
- روش های جلوگیری از بارداری: قرص های جلوگیری از بارداری ممکن است دوره های قاعدگی را کوتاه تر و سبک تر کنند. با مصرف برخی قرص ها، عادت ماهیانه به طور کلی اتفاق نمی افتد.
- بارداری: قاعدگی در دوران بارداری متوقف می شود. پریود نشدن یکی از بارزترین علائم اولیه بارداری است.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): این اختلال نوعی عدم تعادل هورمونی بوده و از رشد طبیعی تخمک در تخمدان ها جلوگیری می کند. سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث نامنظم شدن چرخه های قاعدگی و گاها عدم وقوع عادت ماهیانه می شود.
- فیبروئید رحم: این ضایعات غیرسرطانی در رحم می توانند دوره های قاعدگی را طولانی تر و سنگین تر کنند.
- مشکلات اشتهایی: بی اشتهایی، پرخوری عصبی و سایر اختلالات مربوط به عادات تغذیه ای گاها چرخه قاعدگی را مختل کرده و باعث توقف پریود می شوند.
نشانه های اختلالات چرخه قاعدگی شامل موارد زیر هستند:
- عدم وقوع عادت ماهیانه طی چند چرخه یا توقف آن به طور کامل
- نامنظم بودن سیکل
- خونریزی بیش از هفت روز
- فواصل بین پریودی کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز
- خونریزی در فواصل بین پریودی (بیشتر از لکه بینی)
بیشتر بخوانید: 10 علامت در زنان که نباید نادیده گرفته شود
سخن نهایی
چرخه قاعدگی هر زن متفاوت است. مسئله ای که برای شما عادی است ممکن است برای شخص دیگری غیرعادی تلقی شود.
مهم است که با چرخه خود آشنایی داشته باشید و بدانید چه زمانی پریود می شوید و چه مدت طول می کشد.
نسبت به هر گونه تغییر هوشیار باشید و آن را به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر مشکلات فوق یا اختلالات دیگری در چرخه قاعدگی خود دارید، با پزشک زنان مشورت کنید. اگر در تهران هستید می توانید برای درمان بیماری های زنان از جمله اختلالات قاعدگی به کلینیک دکتر عاطفه نظری مراجعه کنید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
