نارسایی دهانه رحم

اکثر بارداری ها نرمال و سالم هستند و بعد از ۹ ماه به زایمان ختم می شوند. اما حدود ۹ تا ۱۰ درصد از زنان زودتر از موعد زایمان انجام می دهند (قبل از هفته ۳۷).

در واقع مشکلات مربوط به زایمان پیش از موعد، علت اصلی مرگ کودکان زیر پنج سال در سرتاسر دنیا است.

حدود یک درصد از زنان بارداری که زایمان پیش از موعد را تجربه می ‌کنند، علت آن بیماری ای به نام نارسایی دهانه رحم است.

در این مشکل، دهانه رحم در سه ماهه دوم باز، کوتاه و نازک می شود.

در حالی که هیچ زنی خواهان مشکلات مرتبط با بارداری نیست اما خبر خوب این است که نارسایی دهانه رحم بر پایه بارداری های قبلی، سونوگرافی ها و معاینه قابل پیش بینی خواهد بود.

سرکلاژ دهانه رحم، عملی جزئی است که درمانی موثر و ایمن برای افزایش دوام بارداری تا رسیدن به ماه آخر به حساب می آید.

نوع دیگری از درمان، استفاده از هورمون پروژسترون است. زایمان پیش از موعد، مشکلی رایج به حساب می ‌آید که باید فرد مدام تحت نظر باشد.

نارسایی دهانه رحم چیست

در یک بارداری طبیعی، دهانه رحم به صورت نرمال با آغاز زایمان شروع به اتساع می کند. در واقع اتساع پاسخی مستقیم به انقباضات رحم است.

در برخی زنان، باز شدن و کوتاه شدگی دهانه رحم به مرور در روزها و هفته های قبل از زایمان آغاز می شود.

نارسایی دهانه رحم اصطلاح پزشکی وقوع پیش از موعد این تغییرات است یعنی حدود ماه چهارم یا پنجم حاملگی و بدون وجود انقباضات.

نارسایی دهانه رحم منجر به زایمان زودرس (قبل از هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری) یا سقط جنین می ‌شود.

تصور می ‌شود که نارسایی دهانه رحم به علت ضعف ساختاری این ناحیه به وجود می‌ آید.

وقتی دهانه رحم زودتر از موعد باز شود، خطر زایمان زودرس افزایش می یابد.

برخی زنان در یکی از بارداری های خود نارسایی دهانه رحم را تجربه می ‌کنند اما در بارداری های بعدی مشکلی وجود ندارد.

شاید برای عده ای در همه بارداری ‌ها این مشکل وجود داشته باشد. وقتی فردی قبلا زایمان زودرس داشته، حدود ۳۰ درصد احتمال بروز مجدد این مشکل در بارداری های آینده وجود دارد.

با این که علت زمینه ‌ای نارسایی دهانه رحم هنوز مشخص نشده، به نظر می رسد هم فاکتورهای ژنتیکی و هم محیطی نقش اصلی را ایفا کنند.

عوامل خطر ساز نارسایی دهانه رحم عبارتند از:

• سقط های قبلی : زنانی که قبلا سابقه دو یا چند بار سقط در سه ماهه دوم داشته اند بیشتر در معرض خطر نارسایی دهانه رحم قرار دارند.
• اختلالات کلاژن : بیماری‌ های ژنتیکی که روی کلاژن سازی (پروتئینی که به پوست و بافت ها قدرت و کشسانی می دهد) تاثیر می گذارند مثل سندرم اهلرز- دانلوس یا سندرم مارفانز باعث افزایش خطر نارسایی دهانه رحم می شوند.
• سابقه بیماری ‌های زنان : زنان با ضایعه های پیش سرطانی دهانه رحم که بیوپسی مخروطی یا برش الکترو سرجیکال قوسی (LEEP) انجام داده اند ممکن است در خطر بالاتری برای نارسایی دهانه رحم باشند.

اتیولوژی نارسایی دهانه رحم

علت بروز نارسایی دهانه رحم به خوبی مشخص نشده اما به نظر می ‌رسد ترکیبی از ناهنجاری های ساختاری و فاکتورهای بیوشیمیایی (مثل التهاب، عفونت) است.

این عوامل یا ژنتیکی هستند یا اکتسابی. اکثر زنان با نارسایی دهانه رحم، عامل خطر سازی ندارند اما موارد زیر شناسایی شده ‌اند:

• بارداری چند قلویی
• اختلالات مادرزادی کلاژن سازی بدن
• سابقه بیوپسی مخروطی (مخصوصاً وقتی 1.7 تا 2 سانتی متر از دهانه رحم برداشته شود) و یا ترکلکتومی
• سابقه پارگی های قبلی دهانه رحم (مثل سزارین)
• سابقه اتساع سریع یا بیش از حد با ابزار و وسایل (این روز ها بسیار نادر است)
• ناهنجاری ‌های مولرین (مثل سپتوم یا رحم دوشاخه)
• بیش از دو مورد سقط جنین در طی سه ماهه دوم

بیشتر بخوانید : کولپوسکوپی دهانه رحم

عود مجدد نارسایی دهانه رحم

مجموع خطر عود مجدد سقط جنین به علت نارسایی دهانه رحم کمتر از ۳۰ درصد است. برای زنانی که سابقه بیش از دو سقط در سه ماهه دوم دارند این خطر بیشتر می ‌شود.

علائم و نشانه های نارسایی دهانه رحم

نارسایی دهانه رحم اغلب بدون علامت است تا زمانی که زایمان زودتر از موعد رخ می ‌دهد.

برخی زنان علائم را زودتر تجربه می کنند مثل فشار واژینال، خونریزی واژن یا لکه بینی، درد پایین کمر و شکم، ترشح واژن. در این صورت دهانه رحم ممکن است نرم و شل شده باشد.

تشخیص نارسایی دهانه رحم

معمولا برای زنانی که علائم و عوامل خطرساز را دارند، سونوگرافی واژینال در هفته ۱۵ تا ۱۶ تجویز می شود.

معمولاً نارسایی دهانه رحم تا وقتی که فرد حداقل یک زایمان در بعد از هفته ۱۵ نداشته باشد مشخص نخواهد شد.

تشخیص نارسایی دهانه رحم در بیماران با عوامل خطرساز یا با علائم مربوط بهتر صورت می گیرد.

اگر قطعیتی درباره نارسایی دهانه رحم وجود ندارد، باید فرد از هفته ۱۵ یا ۱۶ تا هفته ۲۳ و۲۴ با سونوگرافی واژینال و بررسی طول دهانه رحم نظارت شود.

در سونوگرافی، موارد زیر باید در نظر گرفته شوند:

• کوتاهی دهانه رحم زیر دو و نیم سانتی متر
• اتساع دهانه رحم
• بیرون زدگی غشای جنینی به درون کانال سرویکال

بیشتر بخوانید : فیبروم رحم چیست

درمان نارسایی دهانه رحم

در حالی که بسیاری از زنان از قبل هیچ هشداری برای نارسایی دهانه رحم دریافت نمی کنند، اما عده ای علائمی همچون فشار واژن، خونریزی یا لکه بینی، درد پایین کمر و شکم، ترشح واژن را تجربه می کنند.

معاینه لگن ممکن است نرم و متسع بودن دهانه رحم را مشخص کند. در زنانی که پرخطر محسوب می شوند، پزشکان شروع به نظارت از طریق سونوگرافی واژینال در اوایل هفته ۱۶ می کنند.

اگر علائم کوتاه شدگی زود هنگام دهانه رحم تشخیص داده شد، پزشک نظارت مداوم و احتمالاً درمان را آغاز کند.

در برخی زنان، مکمل پروژسترون مانع از زایمان زودرس می ‌شود. اگر پزشک و بیمار توافق کنند، درمان از طریق عمل سرکلاژ هم صورت می‌ گیرد.

سرکلاژ اغلب برای زنانی با سابقه حداقل یک سقط زود هنگام انجام می شود. به عنوان مثال، بیماری که قبلاً در سه ماهه دوم و سوم دچار سقط جنین شده بود، اکنون ممکن است به علت فشار واژن به بیمارستان مراجعه کند.

فردی که به هر دلیلی دهانه رحم ضعیف تر از حد نرمال دارد بهتر است سرکلاژ انجام دهد.

سرکلاژ چیست؟

در سرکلاژ دهانه رحم، این قسمت با بخیه بسته می ‌شود و بنابراین کودک در امنیت کامل تا زمان زایمان در رحم باقی می ماند.

بخیه ها تا هفته ۳۶ و ۳۷ کشیده نخواهند شد و کشیدن بخیه ها لزوما باعث القای زایمان نمی شوند.

سرکلاژ دهانه رحم عملی سرپایی است که با بی حسی موضعی انجام می شود. دو نوع تکنیک سرکلاژ وجود دارد:

• مک دونالد : یک سوزن برای بخیه زدن به کار می رود. انتهای سچور ها به هم گره زده شده تا به شکل یک رشته کیفی بسته شوند.
• شیرودکار : این روش شامل بررسی اطراف دهانه رحم و بخیه سرویکس از داخل برای بسته شدن آن است.

در موارد پیچیده، مخصوصاً برای آنهایی که قبلاً سرکلاژ موثر نبوده، تکنیک دیگری به نام تکنیک سرکلاژ شکمی استفاده می شود.

این روش شامل یک یا چند برش در شکم برای رسیدن به دهانه رحم و بعد بخیه زدن آن است.

سرکلاژ دهانه رحم یک ساعت طول می کشد و فرد همان روز به منزل می رود. اندکی خطر خونریزی و عفونت هم وجود دارد.

در موارد بسیار نادر هم پارگی کیسه آب آمنیوتیک رخ می دهد که در این صورت فرد در خطر زایمان قرار می گیرد.

این مسئله بیشتر در افرادی مشاهده می شود که از قبل، در زمان سرکلاژ، دهانه رحم بازی داشتند.

سرکلاژ برای زنان با بارداری های دوقلویی انجام نمی شود چرا که فرد را در خطر بالایی برای زایمان زودرس قرار می دهد.

کلام آخر

متخصصان به دنبال پاسخ هایی به علت زایمان زودرس و سقط هستند.

در حالی که نارسایی دهانه رحم برای بیماران نگران کننده است، اما متخصصان کلینیک دکترعاطفه نظری در درمان این مشکل کاملا متبحر هستند مخصوصا اگر نوبت به عمل هایی همچون سرکلاژ برسد.

دکتر عاطفه نظری متخصص حرفه ای در تشخیص و درمان نارسایی دهانه رحم است. برای درمان نارسایی دهانه رحم می توانید به کلینیک دکتر عاطفه نظری مراجعه کنید.

شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما