دوره های پریود یا قاعدگی در زنان معمولا چهار تا هفت روز طول می کشند. دوره هایی که کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز فاصله دارند، سه دوره یا بیشتر پشت سر هم اتفاق نمی افتند و یا جریان قاعدگی در آنها بسیار بیشتر یا کمتر از حد عادی است نمونه هایی از مشکلات قاعدگی و پریود یا قاعدگی غیر طبیعی هستند.
قاعدگی غیر طبیعی چیست؟
اکثر زنان دوره های قاعدگی دارند که چهار تا هفت روز طول کشیده و معمولا هر 28 روز اتفاق می افتد، هرچند چرخه های قاعدگی طبیعی گاهی از 21 روز تا 35 روز متغیر هستند.
نمونه هایی از مشکلات قاعدگی عبارتند از:
- دوره هایی که کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز فاصله دارند
- عدم قاعدگی در سه یا چند دوره متوالی
- جریان قاعدگی که بسیار بیشتر یا کمتر از حد طبیعی است
- دوره هایی که بیش از هفت روز طول می کشند
- دوره هایی که با درد، گرفتگی عضلات، حالت تهوع یا استفراغ همراه هستند
- خونریزی یا لکه بینی بین دوره های قاعدگی، بعد از یائسگی یا پس از رابطه جنسی
نمونه هایی از پریود غیر طبیعی شامل موارد زیر است:
- آمنوره : وضعیتی است که قاعدگی به طور کامل متوقف شده است. رخ ندادن قاعدگی به مدت 90 روز یا بیشتر مگر در صورتی که زن باردار، شیرده یا یائسه باشد (که معمولا برای زنان بین 45 تا 55 سال رخ می دهد) غیر طبیعی تلقی می شود. زنان جوانی که قاعدگی آن ها تا سن 15 یا 16 سالگی یا در عرض سه سال پس از رشد سینه ها شروع نشده باشد نیز به آمنوره مبتلا هستند.
- الیگومنوره : به دوره هایی اشاره دارد که به ندرت اتفاق می افتند.
- دیسمنوره : به دوره های دردناک و شدید قاعدگی گفته می شود. تجربه اندکی ناراحتی در طول چرخه برای اکثر زنان طبیعی است.
- خونریزی غیر طبیعی رحم : به انواع بی نظمی های قاعدگی از جمله جریان خون بیشتر، دوره ای که بیش از هفت روز طول بکشد، خونریزی یا لکه بینی بین دوره های قاعدگی و پس از رابطه جنسی یا بعد از یائسگی گفته می شود.
علائم و علل قاعدگی غیر طبیعی
علت پریود غیر طبیعی چیست؟
قاعدگی غیر طبیعی دلایل زیادی از استرس گرفته تا بیماری های زمینه ای جدی تر از جمله موارد زیر دارد:
استرس و عوامل سبک زندگی
افزایش یا کاهش وزن قابل توجه، رژیم غذایی، تغییر در برنامه های ورزشی، مسافرت، بیماری یا سایر اختلالات در برنامه روزانه زنان بر چرخه قاعدگی تأثیر می گذارد.
قرص های ضد بارداری
اکثر قرص های ضد بارداری حاوی ترکیبی از هورمون های استروژن و پروژستین هستند (برخی از آن ها به تنهایی حاوی پروژستین هستند).
این قرص ها با جلوگیری از ترشح تخمک در تخمدان ها از بارداری جلوگیری می کنند. مصرف این قرص ها بر قاعدگی تأثیر می گذارد.
برخی از زنان تا شش ماه پس از قطع مصرف قرص های ضدبارداری، پریود های نامنظم یا عقب افتاده دارند. این نکته هنگام برنامه ریزی برای بارداری از اهمیت برخوردار است.
زنانی که از قرص های ضدبارداری که تنها حاوی پروژسترون هستند استفاده می کنند احتمالا بین دورههای قاعدگی خونریزی خواهند داشت.
پولیپ یا فیبروم رحم
پولیپ های رحم توده های کوچک خوش خیم (غیر سرطانی) در پوشش داخلی رحم هستند. فیبروم های رحم تومورهایی هستند که به دیواره رحم می چسبند.
شاید یک یا چند فیبروم وجود داشته باشد که اندازه آن ها از یک دانه سیب تا گریپ فروت متغیر است. این تومورها معمولا خوش خیم هستند، اما گاهی باعث خونریزی شدید و درد در دوره قاعدگی می شوند.
اگر فیبروم ها بزرگ باشند، به مثانه یا رکتوم فشار وارد کرده و منجر به ناراحتی می شوند.
بیشتر بخوانید: برداشتن پولیپ رحم زنان + انتظارات از درمان
اندومتریوز
بافت آندومتر که رحم را پوشانده است هر ماه تجزیه شده و با جریان قاعدگی تخلیه می شود. اندومتریوز زمانی رخ می دهد که بافت آندومتر شروع به رشد در خارج از رحم می کند.
این بافت معمولا به تخمدان ها یا لوله های فالوپ چسبیده و گاهی روی روده ها یا سایر اندام ها در قسمت تحتانی دستگاه گوارش و در ناحیه بین رکتوم و رحم رشد می کند.
اندومتریوز باعث خونریزی غیر طبیعی، گرفتگی یا درد قبل و در طول پریود و مقاربت می شود.
بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن یک عفونت باکتریایی است که بر دستگاه تناسلی زنان تأثیر می گذارد. باکتری از طریق تماس جنسی وارد واژن شده و سپس به رحم و دستگاه تناسلی فوقانی گسترش می یابد.
این باکتری ها گاهی نیز در طول عمل های جراحی و یا از طریق زایمان یا سقط جنین وارد دستگاه تناسلی می شوند.
علائم این بیماری شامل ترشحات شدید واژن با بوی نامطبوع، پریودهای نامنظم، درد در ناحیه لگن و زیر شکم، تب، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال است.
بیشتر بخوانید : معاینه لگن در زنان
سندرم تخمدان پلی کیستیک
در این وضعیت تخمدان ها مقدار زیادی آندروژن که هورمون های مردانه هستند تولید می کنند. گاهی نیز کیسه های کوچک پر از مایع (کیست) در تخمدان ها تشکیل می شود که در سونوگرافی قابل مشاهده هستند.
تغییرات هورمونی از بلوغ تخمک جلوگیری کرده و در نتیجه تخمک گذاری به طور مداوم انجام نمی شود.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک قاعدگی نامنظم دارند و یا پریود به طور کامل متوقف می شود.
همچنین این بیماری با چاقی، ناباروری و هیرسوتیسم (رشد بیش از حد مو و آکنه) همراه است. این وضعیت علت مشخصی ندارد، اما گمان می شود به دلیل عدم تعادل هورمونی ایجاد می شود.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک به این موضوع بستگی دارد که زن تمایل به بارداری دارد یا خیر.
اگر قصد باردار شدن نداشته باشید، کاهش وزن، مصرف قرص های خوراکی ضد بارداری و داروی متفورمین (یک حساس کننده به انسولین که در صورت ابتلا به دیابت استفاده می شود) چرخه های قاعدگی را تنظیم می کند.
در صورت تمایل به بارداری می توان از داروهای تحریک کننده تخمک گذاری استفاده کرد.
نارسایی زودرس تخمدان
این وضعیت که در زنان زیر 40 سال رخ می دهد باعث می شود تخمدان ها به طور طبیعی کار نکنند و چرخه قاعدگی مانند یائسگی متوقف می شود.
این مشکل در بیمارانی رخ می دهد که تحت درمان سرطان با شیمی درمانی و پرتودرمانی هستند یا سابقه خانوادگی نارسایی زودرس تخمدان یا برخی ناهنجاری های کروموزومی دارند. در چنین وضعیتی لازم است به پزشک مراجعه کنید.
سایر علل قاعدگی غیر طبیعی عبارتند از:
- سرطان رحم یا دهانه رحم
- مصرف داروهایی از جمله استروئیدها یا داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده های خون)
- شرایط پزشکی مانند اختلالات خونریزی، کم کاری یا پرکاری غده تیروئید و یا اختلالات هیپوفیز که بر تعادل هورمون ها تأثیر می گذارند.
- عوارض مرتبط با بارداری از جمله سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم (تخمک بارور شده در خارج از رحم، به عنوان مثال در لوله فالوپ)
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری زنان در تهران
تشخیص و آزمایشات قاعدگی غیر طبیعی
قاعدگی غیر طبیعی چگونه تشخیص داده می شود؟
در صورت تغییر هر یک از جنبه های چرخه قاعدگی، باید زمان شروع و پایان قاعدگی و همچنین میزان جریان خون و دفع لخته های خونی بزرگ را بطور دقیق ثبت کنید.
بهتر است علائم دیگر مانند خونریزی بین دورههای قاعدگی و گرفتگی یا درد را نیز پیگیری کنید.
پزشک درباره چرخه قاعدگی و سوابق پزشکی سؤالاتی پرسیده و معاینه فیزیکی از جمله معاینه لگن و گاهی تست پاپ اسمیر انجام می دهد. همچنین آزمایشات خاصی از جمله موارد زیر تجویز خواهد شد:
- آزمایش خون برای رد کم خونی یا سایر اختلالات پزشکی
- آزمایش کشت واژن برای تشخیص عفونت
- معاینه سونوگرافی لگن برای بررسی فیبروم رحم، پولیپ یا کیست تخمدان
- بیوپسی آندومتر، که نمونه ای از بافت پوشش داخلی رحم برای تشخیص آندومتریوز، عدم تعادل هورمون ها یا وجود سلول های سرطانی برداشته می شود.
آندومتریوز یا سایر بیماریها نیز با استفاده از روشی به نام لاپاراسکوپی تشخیص داده می شوند. پزشک در این روش برشی کوچک در شکم ایجاد کرده و سپس یک لوله نازک را برای بررسی وارد رحم و تخمدان ها می کند.
مدیریت و درمان قاعدگی غیر طبیعی
قاعدگی غیر طبیعی چگونه درمان می شود؟
درمان قاعدگی غیر طبیعی به علت اصلی بروز مشکل بستگی دارد:
تنظیم چرخه قاعدگی
برای کمک به کنترل خونریزی شدید، هورمون هایی مانند استروژن یا پروژسترون تجویز می شوند.
کنترل درد
درد یا گرفتگی خفیف تا متوسط با مصرف مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن کاهش می یابد.
مصرف آسپرین توصیه نمی شود چراکه این دارو منجر به خونریزی شدیدتر خواهد شد. حمام یا دوش آب گرم و یا استفاده از پدهای گرم به تسکین گرفتگی عضلات کمک می کند.
فیبروم های رحمی
این فیبروم ها را می توان با برخی داروها و یا عمل جراحی درمان کرد. در ابتدا، اکثر فیبروم هایی که علائم خفیف ایجاد می کنند با مسکن های بدون نسخه قابل درمان هستند.
اگر خونریزی شدید باشد مصرف مکمل آهن برای پیشگیری یا درمان کم خونی مفید خواهد بود. قرص های ضدبارداری با دوز کم یا تزریق پروژسترون به کنترل خونریزی شدید ناشی از فیبروم کمک می کند.
داروهایی به نام آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین نیز برای کوچک کردن اندازه فیبروم ها و کنترل خونریزی شدید استفاده می شوند.
این داروها تولید استروژن در بدن را کاهش داده و قاعدگی را برای مدتی متوقف می کنند. اگر مصرف دارو نتیجه ندهند، گزینه های جراحی مختلفی برای برداشتن یا کاهش اندازه فیبروم ها وجود دارد.
روش انتخابی به اندازه، نوع و محل فیبروم بستگی دارد. میومکتومی روشی ساده برای برداشتن فیبروم است و در موارد شدید که فیبروم ها بزرگ هستند یا باعث خونریزی یا درد شدید می شوند لازم است عمل هیسترکتومی انجام شود.
در طول هیسترکتومی، فیبروم ها همراه با رحم برداشته می شوند. گزینه های دیگر شامل آمبولیزاسیون شریان رحمی است که جریان خون به بافت فیبروم فعال قطع می شود.
اندومتریوز
هیچ درمانی برای آندومتریوز وجود ندارد، اما مصرف مسکن های بدون نسخه یا تجویزی به کاهش ناراحتی کمک می کند.
درمان های هورمونی مانند قرص های ضد بارداری نیز برای جلوگیری از رشد بیش از حد بافت رحم و کاهش میزان از دست دادن خون در طول دوره قاعدگی مفید است.
در موارد شدیدتر برای توقف موقت دوره های قاعدگی از آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین یا پروژسترون استفاده می شود.
در موارد شدید برای برداشتن بافت اضافی آندومتر که در لگن یا شکم رشد می کند لازم است عمل جراحی انجام شود. اگر رحم به شدت آسیب دیده باشد به عنوان آخرین راه حل عمل هیسترکتومی در نظر گرفته می شود.
روش های دیگری نیز وجود دارد که به کاهش خونریزی شدید قاعدگی کمک می کنند. یک دستگاه پیشگیری از بارداری داخل رحمی به نام Mirena وجود دارد که تأثیر آن در کمک به کاهش خونریزی تایید شده است و به اندازه روش های جراحی مانند ابلیشن آندومتر کاربرد دارد.
این دستگاه در مطب پزشک با کمترین ناراحتی برای پیشگیری از بارداری استفاده می شود. ابلیشن آندومتر گزینه دیگری است که برای از بین بردن پوشش داخلی رحم از گرما یا الکتروکوتر استفاده می کند.
این روش معمولا تنها زمانی استفاده می شود که سایر روش های درمانی امتحان شده و شکست خورده باشند.
دلیل استفاده نکردن از روش ابلیشن آندومتر این است که اسکارهای حاصل از این روش معاینه رحم در صورت ادامه خونریزی در آینده را دشوارتر می کند.
پیشگیری
چگونه می توان خطر قاعدگی غیر طبیعی را کاهش داد؟
در ادامه چند توصیه برای مراقبت از خود جهت جلوگیری از قاعدگی غیر طبیعی آورده شده است:
- سعی کنید ورزش متعادل و غذاهای مغذی را به سبک زندگی خود اضافه کنید. به جای روی آوردن به رژیم های غذایی که به شدت کالری و غذا را محدود می کنند سعی کنید وزن خود را به تدریج کاهش دهید.
- مطمئن شوید که به اندازه کافی استراحت می کنید.
- تکنیک های کاهش استرس و حفظ آرامش را تمرین کنید.
- اگر ورزشکار هستید، ورزش های طولانی مدت یا شدید را کاهش دهید. فعالیت های ورزشی بیش از حد باعث نامنظم شدن چرخه های قاعدگی می شوند.
- مصرف قرص های ضد بارداری یا روش های پیشگیری از بارداری را طبق دستور پزشک دنبال کنید.
- برای جلوگیری از سندرم شوک سمی و جلوگیری از عفونت، تامپون یا نوار بهداشتی را تقریبا هر چهار تا شش ساعت تعویض کنید.
- برای انجام معاینات مرتب به پزشک مراجعه کنید.
در صورت غیر طبیعی بودن قاعدگی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن هر یک از علائم زیر با پزشک یا متخصص تماس بگیرید:
- درد شدید در طول قاعدگی یا بین دوره های قاعدگی
- خونریزی شدید و غیر طبیعی (تعویض نوار بهداشتی یا تامپون هر ساعت و یا دو تا سه ساعت یکبار) یا دفع لخته های بزرگ
- ترشحات غیر طبیعی یا بدبو از واژن
- تب شدید
- دوره قاعدگی که بیش از هفت روز طول بکشد
- خونریزی واژینال یا لکه بینی بین قاعدگی یا بعد از یائسگی
- قاعدگی هایی که پس از داشتن دوره های قاعدگی منظم بسیار نامنظم می شوند
- حالت تهوع یا استفراغ در طول قاعدگی
- علائم سندرم شوک سمی مانند تب بالای 102 درجه، استفراغ، اسهال، غش یا سرگیجه
اگر با توجه به علائم بالا قاعدگی غیر طبیعی دارید یا فکر می کنید باردار هستید باید به پزشک مراجعه کنید. ما در کلینیک دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان واقع در خیابان اعتمادیان تهران بهترین خدمات تشخیصی و درمانی را برای بیماری های زنان ارائه می دهیم.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما