بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی خود دل درد را تجربه می کنند اما درد پایین شکم در زنان مشکلی تقریباً رایج است.
علت بروز این درد در هر فرد با دیگری متفاوت بوده و بنابراین یک درمان ثابت برای همه بیماران کارایی ندارد.
شکم ناحیه ای است که اندام های گوارشی در آن جا گرفته و استخوان لگن و دیافراگم آن را احاطه کرده است.
درد شکم و پایین شکم معمولاً اصطلاحی است که برای توصیف درد اندام های درون حفره شکم به کار می رود.
این اندام ها عبارتند از معده، روده کوچک، روده بزرگ، کبد، طحال، مثانه و پانکراس. در زنان، پایین قسمت شکم، ناحیه لگن است و شامل رحم، لوله های فالوپ و تخمدان ها می شود.
گاهی اوقات، تشخیص محل دقیق بروز درد دشوار است. درد پایین شکم می تواند برای زنان ترسناک باشد چرا که معمولاً برای آنها تداعی کننده مشکلی در اندام های تولید مثل است.
رایج ترین علت درد پایین شکم در زنان، قاعدگی به شمار می آید.
گاهی اوقات درد پایین شکم وقتی اتفاق می افتد که مشکلی در اندام های خارج از حفره شکمی باشد مثلاً مشکل در پایین ریه ها یا کلیه ها که سبب بروز دل درد خواهد شد.
علل درد پایین شکم در زنان
درد پایین شکم در زنان می تواند نشانه مشکلات مختلف پزشکی باشد. در برخی موارد، این درد به سرعت رفع می شود، در حالی که در سایر موارد احتمالاً به درمان های ساده نیاز باشد.
همچنین، موقعیت هایی هستند که در آنها علت بروز دل درد قدری پیچیده تر است و به درمان بیشتری احتیاج دارد.
در زیر، لیستی از علائم و علل درد پایین شکم در زنان چیست آمده است:
دیورتیکولی
یکی از رایج ترین علل درد سمت چپ پایین شکم دیورتیکولی است. دیورتیکولی وقتی رخ می دهد که کیسه های کوچکی به نام دیورتیکول توسط نقاط ضعیف روده ایجاد شده و متورم می شوند.
این کیسه ها پاره، متورم و عفونی شده و سایر علائم عبارتند از تب، تهوع و استفراغ. در موارد شدید این بیماری به جراحی احتیاج است.
نفخ
داشتن نفخ در سیستم گوارش طبیعی بوده و عموماً به علت بلع و هضم ایجاد می شود.
تجمع گاز در روده و مسیر گوارشی باعث بزرگ تر شدن آن شده و منجر به درد خواهد شد. علت بروز نفخ، بلع هوای بیش از حد، پرخوری و مصرف غذاهای نفاخ است.
سوء هاضمه
سوء هاضمه بعد از مصرف غذا ایجاد شده و به علت تولید بالای اسید در معده در پاسخ به غذا به وجود می آید.
اسید گوارشی، معده، مری یا روده را تحریک کرده و درد، ناراحتی و احساس سوزش ایجاد می شود.
سایر علائم عبارتند از سوزش سر دل، احساس نفخ و تهوع.
فتق
مشکلی است که در آن اندام داخلی یا سایر بخش های بدن از درون بخشِ ضعیف شده دیواره شکم به شکل یک توده بیرون می زند. اکثر موارد فتق در شکم یا ناحیه ران ایجاد می شود.
انواع مختلفی از فتق وجود دارد و برخی از آنها به درمان های اورژانسی احتیاج دارند.
سنگ کلیه
ایجاد سنگ در مسیر ادراری سبب درد شدید در پهلوها، پشت و کمر می شود. این درد معمولاً به شکل موجی بوده و با حرکت سنگ در مسیر ادراری بدتر خواهد شد.
در این صورت رنگ ادرار صورتی، قهوه ای و کدر شده و بوی بدی می دهد. همچنین ممکن است فرد تهوع، استفراغ و لرز را تجربه کند.
زونا
همان ویروس ایجاد کننده آبله مرغان، زونا ایجاد می کند و در واقع فعال شدن مجدد ویروسی است که مدتی به حالت خفته باقی مانده بود.
معمولا وقتی سیستم ایمنی به خطر می افتد این ویروس فعال می شود. زونا بثورات دردناک ایجاد می کند که مثل یک نوار یا تاول در اطراف بدن پیچیده شده است.
این بثورات بسیار مسری هستند و باید پوشانده شوند. دریافت واکسن زونا احتمال ابتلا به عفونت را کاهش می دهد.
کرمپ های قاعدگی
این گرفتگی ها قبل از قاعدگی و حداقل یک بار در ماه رخ می دهند. درد کرمپ از خفیف تا شدید بوده و مخل فعالیت های عادی فرد می شود.
در حالی که این کرمپ ها معمولاً مهم نیستند اما در صورت تجربه حالت بسیار شدید و غیر طبیعی آن به پزشک مراجعه کنید.
آندومتریوز
آندومتریوز بیماری ای است که در آن بافت دیواره رحم در خارج از رحم رشد می کند. با توجه به تخصص این بافت در تکثیر، می تواند سبب درد شکم و حتی ناباروری شود.
علائم آندومتریوز شامل دردهای قاعدگی است که به مرور بدتر می شوند و همچنین درد حین رابطه جنسی و خونریزی شدید قاعدگی. علت آندومتریوز هنوز نا شناخته مانده است.
کیست تخمدان
کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع است که در داخل یا روی سطح تخمدان قرار دارد. در حالی که اکثر کیست ها خوش خیم هستند و علائم قابل توجهی به وجود نمی آورند اما یک کیست بزرگ می تواند عوارضی ایجاد کند و باعث افزایش ادرار شود.
کیست ممکن است پاره شود و درد و خونریزی داخلی به وجود بیاورد. در صورت درد همراه با تب و استفراغ یا علائم شوک مانندی همچون سردی پوست، سبکی سر و تنفس سریع فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پیچ خوردگی (تورشن) تخمدان
پیچ خوردگی (تورشن) تخمدان بیماری ای است که در آن تخمدان از محل اصلی خود خارج می شود. این پیچش دردناک تخمدان باعث قطع منبع خون شده و تخمدان را در خطر مرگ قرار می دهد.
پیچ خوردگی تخمدان بیشتر در بارداری یا حین مصرف هورمون های محرک تخمک گذاری ایجاد می شود.
این مشکل رایج نیست اما بیشتر در سال های باروری زن رخ می دهد.
بارداری خارج از رحم
بارداری خارج از رحم وقتی اتفاق می افتد که تخمک بارور شده به جای رحم داخل لوله فالوپ لانه گزینی کند.
لوله فالوپ مناسب رشد جنین نیست و حاملگی خارج از رحمی یک موقعیت اورژانسی تلقی می شود چرا که احتمال پارگی وجود داشته و در این صورت درد شدید شکمی تجربه خواهد شد.
بیماری التهابی لگن (PID)
PID یکی از عوارض بیماری های مقاربتی درمان نشده مثل سوزاک یا کلامیدیا است. بیماری التهابی لگن ممکن است عوارضی نداشته باشد اما در صورت بروز، احتمالا شاهد درد، تب، ترشح واژن، درد یا خونریزی حین مقاربت باشید.
اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک (مفصل خاجی خاصره)
این مفصل بین استخوان خاجی و استخوان ایلیوم لگن قرار دارد. ساکروم ستون فقرات را نگه داشته و توسط ایلیوم در هر طرف حفظ می شود.
مفصل ساکروایلیاک می تواند منبع درد پا، کشاله ران، باسن، کمر و لگن در زنان مخصوصاً در زنان باردار باشد.
پارگی جفت
مشکلی است که در آن جفت به شکل ناگهانی از دیواره رحم جدا می شود. این عارضه خطرناک است چون این اتصال برای اطمینان از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به کودک اهمیت بسیار دارد.
جدا شدن جفت معمولا در سه ماهه سوم رخ می دهد و با درد شدید ثابت و پیشرونده در قسمت پایین شکم بدتر می شود. در این صورت سزارین اورژانسی باید انجام بگیرد.
سقط جنین
از دست دادن جنین قبل از هفته ۲۰ بارداری سقط نام دارد و سبب درد در بخش پایین شکم می شود.
علائم عبارتند از کرمپ، درد کمر، لکه بینی، خونریزی و دفع مایع یا بافت از واژن.
سالپنژیت
سالپنژیت یک بیماری جنسی است که می تواند باعث التهاب در لوله های فالوپ شود و با درد شدید شکم همراه است.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی در زنان در سنین باروری است و علائم اغلب شامل درد لگن، پریودهای بی نظم، پریودهای شدید و رشد بیش از حد موی صورت و بدن است.
پانکراتیت
پانکراتیت همان التهاب پانکراس است. این عضو مسئولیت تولید هورمون ها و آنزیم های لازم برای هضم غذا را بر عهده دارد. با بروز این بیماری، درد شکم و پایین کمر ایجاد می شود.
سیاتیک
دردی که به علت تحریک پایانه های عصبی یا ستون فقرات کمری به وجود می آید و عصب سیاتیک را تحت تاثیر قرار می دهد.
درد پهلوها
درد و ناراحتی در بخش بالای شکم، کمر یا طرفین است که معمولاً موقتی بوده اما می تواند نشانه یک بیماری جدی باشد.
آپاندیسیت
وقتی درد شکم در طرف راست ایجاد می شود و به سایر نقاط شکم می زند، می تواند نشانه ای از آپاندیسیت باشد. این بیماری طی یک ساعت به مرور بدتر می شود.
سیستیت
سیستت عفونت مثانه است که منجر به بروز علائمی همچون درد پایین شکم، فشار شکم، احساس سوزش حین دفع ادرار و تکرر ادرار می شود.
فیبروم
فیبروم ها ها توده های غیر سرطانی در رحم هستند که با درد و احساس فشار در لگن، پریودهای شدید، تکرر ادرار، یبوست و درد کمر و پاها همراه است.
سرطان
وقتی که قسمت پایین شکم دارای توده های سرطانی باشد منجر به درد خفیف یا بسیار شدید در پایین شکم می شود.
کوله سیستیت
این بیماری التهاب و ورم کیسه صفرا است و سبب درد در بخش تحتانی شکم می شود.
انسداد روده
وقتی رخ می دهد که محتوای روده با عبور از قسمت تحتانی روده مسدود شود و درد شدید در شکم به وجود بیاید.
درمان درد پایین شکم در زنان
رایج ترین درمان برای درد زیر شکم در زنان، پد گرمازا و داروهای مسکن خفیف برای سندرم قبل از قاعدگی یا دردهای قاعدگی است.
در موارد دردهای شدید، پزشک داروهایی جهت کنترل هورمون ها تجویز می کند تا احتمال التهاب و درد در ماه های بعد کاهش یابد.
وقتی یک زن کرمپ های شدید و درد لگن را تجربه می کند، مخصوصاً دردهای یک طرفه، ممکن است مشکل حاملگی خارج از رحم باشد.
در این صورت مورد اورژانسی بوده و باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. بیماری التهابی لگن هم به مراقبت پزشکی احتیاج دارد چون در صورت پیشرفت به جراحی نیاز خواهد شد.
ابتلای زنان به کیست یا فیبروم عادی نیست. در حالی که اکثر این موارد بی ضرر هستند اما گاهی می تواند درد زیادی ایجاد کنند و به جراحی احتیاج داشته باشند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک هم اغلب با قرص های ضد بارداری خوراکی جهت کمک به تنظیم چرخه قاعدگی درمان می شود.
با این حال جراحی هنوز هم یک گزینه درمانی به شمار می آید. در موارد آپاندیسیت حتماً باید جراحی صورت بگیرد و خوشبختانه در عفونت مثانه جراحی نیازی نیست و با آنتی بیوتیک عفونت رفع می شود.
در کل درمان بستگی به علت بروز درد دارد و خود تشخیصی خطرناک است. مراجعه به پزشک سبب می شود بررسی مناسبی درباره علت درد زیر شکم انجام شود تا بتوان درمان درستی تجویز کرد.
بیشتر بخوانید : علت ترشح زیاد واژن و درد زیر شکم در زنان چیست
تشخیص درد زیر شکم در زنان
وقتی یک زن درد زیر شکم را تجربه می کند، پزشک یک سری سوال درباره عادات ماهانه، عادات دفع ادرار و مدفوع از او می پرسد.
همچنین از او خواسته می شود درباره سلامت عمومی خود و علائم نامرتبط مثل تب یا خستگی توضیح دهد.
گاهی اوقات هم درباره خانواده، شغل و زندگی جنسی بیمار از او سوال هایی پرسیده می شود. سپس معاینه فیزیکی انجام می گیرد، پزشک شکم را معاینه کرده و حتی بررسی داخلی می کند.
اغلب نمونه ادرار هم خواسته می شود و در صورت مشاهده ترشحات واژن، سواب واژن انجام می شود.
برخی تست های رایج عبارتند از:
- آزمایش های مخصوص زنان توسط متخصص زنان و زایمان : این آزمایش ها عبارتند از تست سواب، پاپ اسمیر دهانه رحم، سونوگرافی لگن، آزمایش خون مخصوص سرطان تخمدان
- تست های آندوسکوپیک : آزمایشی که در آن روده بزرگ در صورت مشکوک بودن بررسی می شود.
- سی تی اسکن : نوعی اسکن که ناهنجاری های شکمی را نشان می دهد
- سونوگرافی : که مشکلات ادراری را مشخص می کند.
سبک زندگی و نکته هایی جهت پیشگیری از بروز درد شکم در زنان
در حالی که برخی شکل های درد شکم خارج از کنترل هستند اما برای برخی دیگر می توانیم از ناحیه شکم خود جهت پیشگیری از بروز درد محافظت کنیم.
مثلاً حفظ سبک زندگی سالم که شامل رژیم غذایی مفید و نوشیدن آب کافی است و به فرد در پیشگیری از بروز عفونت کمک می کند.
همچنین جلوی یبوست را هم می گیرد چرا که می تواند منجر به درد پایین شکم شود. برخی از سایر نکته های مفید در این زمینه عبارتند از:
- پوشیدن لباس زیرهای نخی
- اجتناب از مصرف عطرهای مخصوص واژن و شوینده ها
- مصرف آب لیمو و زنجبیل جهت کنترل و پیشگیری از بروز سندرم قبل از قاعدگی و دردهای قاعدگی
- مصرف داروهای مسکن تجویزی
- عدم خود تشخیصی
در حالی که اکثر افراد با درد شکم نباید نگران این موضوع باشند، اما گاهی برخی علائم از بین نرفته و شدید می شوند.
در نتیجه احتمالا مشکلی جدی وجود دارد که باید به پزشک مراجعه کرد. در بسیاری از موارد هرچه درمان های صحیح زودتر آغاز شوند احتمال بروز آسیب های بلند مدت یا جراحی کاهش می یابد. برای دریافت نوبت حضوری جهت تشخیص علت و درمان شکم درد می توانید با کلینیک دکتر عاطفه نظری تماس بگیرید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
