منظور از مشکلات هورمونی در زنان چیست؟ عدم تعادل هورمونی در زنان وقتی رخ می‌دهد که هورمون‌ها در جریان خون، از سطح طبیعی بالاتر یا پایین‌تر می‌آیند.
هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که توسط غدد در سیستم غدد درون ریز تولید می‌شوند. در واقع هورمون‌ها به بافت‌ها و اندام‌ها می‌گویند که چه کاری انجام دهند و به تنظیم بسیاری از عملکردهای مهم بدن کمک می‌کنند از جمله:
- دمای بدن
- متابولیسم
- ضربان قلب
- خواب
- چرخه‌های تولید مثل و قاعدگی
- رشد و نمو
سطح هورمون در زنان در زمان‌های خاص مثلا قبل یا در طول قاعدگی، در بارداری و یائسگی در نوسان است.
عدم تعادل هورمون زنانه در آدرنالین، هورمون‌های استروئیدی، هورمون‌های رشد، انسولین، استروژن یا پروژسترون بسیار رایج است.
انواع مشکلات هورمونی زنان
عدم تعادل هورمونی می‌تواند منجر به مشکلات جدی در عملکرد غدد درون ریز شود. ۵ بیماری شایع غدد درون ریز که ناشی از عدم تعادل هورمون‌ها است عبارتند از:
- دیابت
- کم کاری و پرکاری تیروئید
- نارسایی آدرنال
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOs)
- هیپوگونادیسم (کاهش فعالیت عملکردی غدد جنسی)
اما اگر بخواهیم به بیماری‌های رایج ناشی از اختلالات هورمونی در زنان اشاره کنیم این‌ها خواهند بود:
بی‌نظمی‌های قاعدگی : چند هورمون در چرخه قاعدگی نقش دارند و عدم تعادل در یک یا چند مورد از آن هورمون‌ها، سبب پریودهای نامنظم می‌شود.
بیماری‌های خاص مرتبط با هورمونی که سبب بی‌نظمی قاعدگی می‌شود عبارتند از سندرم تخمدان پلی کیستیک و آمنوره.
ناباروری : عدم تعادل هورمونی علت اصلی ناباروری در زنان است. مشکلات مرتبط با هورمون‌ها همچون سندرم تخمدان پلی کیستیک و عدم تخمک گذاری، ناباروری را در پی دارند.
آکنه : با اینکه عوامل بسیاری در بروز آکنه دخیل هستند اما نوسانات هورمونی، مخصوصاً در دوران بلوغ عامل مهمی در جهت بروز این جوش‌ها است.
اما آکنه هورمونی (آکنه بزرگسالان) زمانی ایجاد می‌شود که تغییرات هورمونی، میزان چربی تولید شده پوست را افزایش دهد.
دیابت : شایع‌ترین بیماری غدد درون ریز دیابت است. در این بیماری، لوزالمعده به قدر کافی هورمون انسولین نمی‌سازد یا بدن به درستی از آن استفاده نمی‌کند.
انواع مختلفی از دیابت وجود دارد که شایع‌ترین آن دیابت نوع ۲، دیابت نوع ۱ و دیابت بارداری است.
بیماری تیروئید : دو نوع اصلی بیماری تیروئید یعنی کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید وجود دارد که دلایل هورمونی متعددی دارند و باید حتماً درمان شوند.
چاقی و اضافه وزن : بسیاری از هورمون‌ها می‌توانند بر نحوه سیگنال بدن مبنی بر نیاز به غذا و شیوه استفاده بدن از انرژی تاثیر بگذارند.
بنابراین عدم تعادل برخی هورمون‌ها می‌تواند منجر به افزایش وزن به صورت ذخیره‌سازی چربی شود.
مثلاً هورمون کورتیزول اضافه و هورمون‌های تیروئید عامل کم کاری، می‌توانند به چاقی کمک کنند.
درمان مشکلات هورمونی زنان
درمان عدم تعادل هورمونی، طبق عامل بروز بیماری متفاوت است. بنابراین، درمان‌های متفاوتی هم برای افراد با مشکلات مختلف هورمونی پیاده می‌شود.
برخی از گزینه‌های درمانی رایج عبارتند از:
استروژن درمانی : در صورت کاهش این هورمون، مخصوصاً در دوران یائسگی، پزشک جهت رفع عوارضی مثل گرگرفتگی، دوز اندکی استروژن تجویز می‌کند.
همچنین از استروژن واژینال هم برای رفع خشکی واژن استفاده می‌شود.
پیشگیری از بارداری هورمونی : شیوه‌های هورمونیِ پیشگیری از بارداری، به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کنند و باعث رفع آکنه و موهای زائد می‌شوند.
داروهای ضد آندروژن : آندروژن هورمون جنسی است که هم در مردان و هم زنان وجود دارد.
گاهی اوقات سطح این هورمون در زنان بیش از حد معمول می‌شود و باید داروهایی جهت انسداد تاثیر این هورمون مصرف کرد.
درمان پرکاری و کم کاری تیروئید : پرکاری و کم کاری هر دو درمان‌های مخصوص به خود را دارند.
برای رفع کم کاری قرص لووتروکسین و برای پرکاری متی مازول باعث تعادل هورمون‌ها می‌شوند.
متفورمین : از متفورمین برای کنترل قند خون در دیابت استفاده می‌شود. همچنین، دارویی موثر برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک در زنان است.
کاهش وزن : یکی از عوامل تاثیرگذار روی متابولیسم بدن، هورمون‌ها هستند. اختلالات هورمونی مثل سندرم کوشینگ و کم کاری تیروئید سبب چاقی می‌شوند.
اما برای درمان افزایش وزن به علت اختلالات هورمونی باید ابتدا بیماری زمینه‌ای درمان شود.
کلومیفن و لتروزول : این‌ها داروهایی هستند که باعث تحریک تخمک گذاری در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌شوند تا بارداری تسهیل گردد.
همچنین یکی دیگر از داروهای کمک باروری هورمونی، آمپول گونادوتروپین است.
افلورنیتین : کرمی است که باعث توقف رشد موهای زائد ناشی از اختلالات هورمونی در صورت زنان می‌شود.
اما به غیر از درمان‌های ذکر شده، تغییر و اصلاح سبک زندگی هم تاثیر بسیاری بر رفع اختلالات هورمونی می‌گذارند از جمله:
- کاهش وزن که باعث تنظیم قاعدگی و افزایش احتمال بارداری می‌شود
- رژیم غذایی متعادل
- استفاده از لغزاننده‌ها در رابطه جنسی جهت کاهش حساسیت و خشکی
- عدم مصرف غذاهای پر ادویه و تند و نوشیدنی‌های گرم جهت کاهش گرگرفتگی‌ها
- استفاده از کرم‌های موبر صورت
- ورزش منظم و روزانه، پیاده‌روی
- مصرف آب کافی
برای مشکلات هورمونی زنان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
اصولاً برای تشخیص و درمان مشکلات هورمونی باید به متخصص غدد مراجعه کرد اما برای برخی بیماری‌های ناشی از اختلالات هورمونی، بهتر است با متخصص زنان ملاقات داشته باشید.
مثلاً برای مشکلات قاعدگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، ناباروری، خشکی واژن و عوارض یائسگی که ناشی از اختلالات هورمونی زنانه هستند، متخصص زنان بهترین گزینه برای تشخیص صحیح و رفع این مشکلات است.
متخصص غدد و متخصص زنان شیوه‌های متفاوتی در درمان بیماری‌ها دارند. مثلاً اگر برای سندرم تخمدان پلی کیستیک به متخصص زنان مراجعه کنید، سونوگرافی رحم و تخمدان انجام می‌دهد اما متخصص غدد به جای آن آزمایش خون تجویز می‌کند و در واقع هر دو شیوه صحیح هستند.
چه تست‌هایی برای تشخیص مشکلات هورمونی زنان در تهران انجام می‌شود؟
جهت تشخیص عدم تعادل هورمونی، آزمایش‌های مختلفی وجود دارد که طبق علائم مشاهده شده تجویز می‌شوند.
بنابراین ارائه کامل و صحیح علائم و نشانه‌ها به پزشک در تجویز آزمایش‌های صحیح کمک می‌کند.
یکی از رایج‌ترین تست‌ها، آزمایش خون و بررسی سطح هورمون‌ها است. این آزمایش میزان تستسترون، استروژن، کورتیزول و تیروئید را مشخص می‌کند.
اگر در مورد غده خاصی در بدن مثل غده هیپوفیز، بیضه‌ها، تیروئید، یا رحم و تخمدان نگرانی ای وجود دارد، احتمالاً پزشک سونوگرافی تجویز کند.
گاهی برای تشخیص بهتر، به آزمایش‌های دیگری هم احتیاج می‌شود.
رابطه تغذیه با مشکلات هورمونی زنان
می‌دانیم که درمان همه مشکلات با عامل اختلالات هورمونی، باید زیر نظر پزشک و به صورت صحیح صورت بگیرد.
اما می‌توان به غیر از درمان دارویی از رژیم غذایی مناسب هم کمک گرفت. خوراکی‌های سالم مثل میوه‌ها و سبزیجات و غلات کامل، به تنظیم هورمون‌های زنانه کمک می‌کنند مخصوصاً غذاهای حاوی ویتامین B6.
اگر بخواهیم خوراکی‌های مفید در تنظیم هورمون‌های زنانه را دسته‌بندی کنیم به این صورت خواهد بود:
- پروتئین‌ها و گوشت سفید مثل ماهی و بوقلمون، مرغ و خروس
- امگا سه مثل گردو، تخم مرغ، ماهی چرب، ساردین، میگو، دانه‌های چیا، دانه کتان
- سبزیجات مخصوصاً انواع کلم‌ها (بروکلی، بروکسل) و سبزیجات با برگ تیره که استروژن زیادیِ بدن را از بین می‌برند و متعادل می‌کنند، همچنین گوجه فرنگی، هویج خام، چغندر قرمز، سیر
- میوه‌ها مثل انجیر که قاعدگی را تنظیم می‌کند و انار که مانع تبدیل استروژن‌های ضعیف به استرادیول می‌شود
- دمنوش‌هایی مثل رازیانه، مریم گلی، گل همیشه بهار و دارچین که تعادل هورمونی ایجاد می‌کنند
به غیر از مواد غذایی مفید در تنظیم هورمون‌ها، باید به خوراکی‌های مخل عملکرد هورمون‌ها هم اشاره کنیم مثلاً غذاهای حاوی کربوهیدرات‌ها، شیرینی‌ها، فست فود، غذاهای حاوی نگه دارنده، انواع غذاهای آماده، انواع شکر و ترکیبات آن.
کلام پایانی
عدم تعادل هورمونی وقتی اتفاق می‌افتد که هورمون‌ها به صورت بیش از حد یا کمتر از مقدار طبیعی در بدن وجود داشته باشند.
همین امر، عملکرد طبیعی سیستم‌های مختلف بدن را مختل کرده و موجب علائمی همچون خستگی، افزایش و کاهش وزن، نوسانات خلقی، پریودهای نامنظم و تغییر در میل جنسی می‌شود.
به علاوه، عدم تعادل هورمون‌ها در بروز انواعی از مشکلات در زمینه سلامت از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک، آندومتریوز، ناباروری در زنان، پریودهای سنگین و نامنظم، نوسانات خلقی و بی میلی جنسی دخیل است.
درمان عدم تعادل هورمونی معمولا شامل تغییر سبک زندگی، درمان با هورمون جایگزین، یا سایر داروها برای کمک به بازگرداندن تعادل هورمونی و کاهش علائم است.
در اکثر موارد، با متعادل شدن وضعیت هورمون‌ها، بیماری ایجاد شده با عامل هورمونی هم درمان می‌شود و یا این که از شدت علائم کاسته خواهد شد.
مراجعه به متخصص زنان در مرحله اول برای کنترل، تشخیص و درمان مشکلات هورمونی زنان توصیه می شود و اگر این پزشک تشخیص بدهد شما را به یک متخصص یا فوق تخصص غدد ارجاع خواهد دارد.
اگر در تهران زندگی میکنید و به دنبال یک متخصص زنان خوب جهت تشخیص و درمان مشکلات هورمونی هستید با کلینیک دکتر عاطفه نظری تماس بگیرید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
