انواع بیماری های ناحیه تناسلی زنان [مشکلات رایج واژن]

بیماری های ناحیه تناسلی زنان، دسته ای از مشکلات و بیماری‌ها در دستگاه تناسلی زنان یعنی رحم، واژن و فرج هستند.

این بیماری‌ها علت مشخص، علائم و نشانه‌های خاصی دارند. بیماری‌های ناحیه تناسلی زنان بر اساس نوع بیماری و مکان بروز آنها دسته‌بندی می‌شوند.

همچنین، پزشک متخصص زنان به خوبی قادر به تشخیص این مشکلات با ادغام معاینه فیزیکی، آزمایش‌ها، تصویربرداری‌ها و بررسی علائم بالینی است.

معمولا زنان از مطرح کردن مشکلات مربوط به ناحیه تناسلی خود خجالت می‌کشند، در نتیجه تشخیص و درمان این بیماری‌ها به تاخیر می‌افتد.

فراموش نکنید که هرچه بررسی علائم و تشخیص زودتر صورت بگیرد، درمان سریع‌تر آغاز شده و فرد با عوارض بسیار اندکی مواجه خواهد شد.

در ادامه به بررسی انواع بیماری‌های ناحیه تناسلی زنان، علائم و شیوه درمان آنها می‌پردازیم:

کیست بارتولن (Bartholin’s cyst)

وظیفه غدد بارتولن، ترشحات واژن جهت رفع اصطکاک و خشکی حین رابطه جنسی است. وقتی این غدد دچار انسداد شوند، کیست بارتولن ایجاد می‌شود.

مکان غدد بارتولن، بین واژن و فرج است. با انسداد غدد بارتولن، مایعات آزاد نشده و تورم ایجاد می‌شود.

در نتیجه توده‌ای سفت، حساس به لمس و غیر سرطانی به وجود می‌آید. این کیست گاهی درد دارد و در اندازه‌ها و شکل‌های متفاوت است.

با اینکه عامل بروز کیست بارتولن عفونی نیست، اما بعد از تشکیل، باکتری به درون آن نفوذ می‌کند.

نفوذ باکتری برابر است با تبدیل شدن کیست به آبسه. علت دقیقی برای بروز انسداد در دست نیست و می‌تواند ناشی از آسیب غدد یا عفونت‌های مزمن مقاربتی باشد.

از علائم کیست بارتولن می‌توان به توده حساس و دردناک در اطراف مدخل واژن، تب، درد، ناراحتی و بی‌قراری، عدم توانایی در نشستن اشاره کرد.

بیشتر بخوانید : درمان کیست بارتولن در زنان

ولوودینیا (Vulvodynia)

به درد در ناحیه فرج با عامل غیرقابل تشخیص، ولوودینیا می‌گویند، به گونه‌ای که دست کم سه ماه طول کشیده باشد.

این درد و سوزش به قدری غیر قابل تحمل است که نشستن طولانی مدت یا مقاربت برای فرد تقریباً غیر ممکن می‌شود.

علائم ولوودینیا عبارتند از سوزش، گزش همراه با درد، درد حین رابطه جنسی و گذاشتن تامپون یا کاپ قاعدگی، دردی که مدام وجود دارد و با نشستن بدتر می‌شود، درد محدود به بخشی از فرج.

گاهی درد به اطراف گسترش می‌یابد و به کل فرج و مقعد می‌رسد. درمان این بیماری، تسکین درد است و در واقع درمان مشخصی وجود ندارد.

یافتن درمان دقیق و مناسب، نیازمند سپری شدن زمان است و معمولاً شامل استفاده از ژل‌ها لوبریکانت‌ها، داروهای تجویزی، تسکین دهنده درد است.

گاهی استروئیدها و داروهای ضد افسردگی می‌توانند به کاهش درد مزمن کمک کنند. جهت رفع خارش هم آنتی هیستامین‌ها موثر خواهند بود.

پرولاپس واژن یا افتادگی واژن (Vaginal prolapse)

پرولاپس، افتادگی و یا همان فتق واژن، مشکلی است که در آن واژن از حالت و وضعیت طبیعی خود خارج می‌شود.

عضلات، ربات‌ها و بافت کف لگن با ضعیف شدن دچار افتادگی می‌شوند، در نتیجه اندام‌های داخلی مثل رحم، مثانه، رکتوم از موقعیت طبیعی و اصلی خود خارج خواهند شد.

از علل بروز این مشکل می‌توان به زایمان طبیعی، آسیب‌ها یا دلایل دیگر اشاره کرد. موارد ذکر شده باعث ضعیف و کشیده شدن بافت همبند لگن می‌شوند.

با عدم تحمل وزن، اندام‌ها به علت ضعف عضلات کف لگن، پایین می‌آیند و در واژن برآمدگی ایجاد می‌کنند.

از عوامل موثر در ضعیف شدن این عضلات، افزایش سن و کاهش استروژن است. علائم پرولاپس عبارتند از احساس فشار در واژن، درد ضربان‌دار واژن، احساس پُری واژن، احساس گیر کردن چیزی در واژن، کاهش شدت درد با دراز کشیدن.

درمان پرولاپس واژن شامل تغییر سبک زندگی، پساری و در نهایت جراحی است.

بیشتر بخوانید : افتادگی لگن یا پرولاپس اندام های لگن در زنان

سرویسیت (Cervicitis)

به التهاب و عفونت دهانه رحم که کانال واژن را به رحم متصل می‌کند، سرویسیت می‌گویند.

برخی اوقات این التهاب بدون علت است و از علائم سرویسیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ترشحات زرد یا خاکستری که مثل چرک است و گاهی اوقات بوی بد واژن دارد، ناراحتی حین دفع ادرار، درد حین مقاربت، ترشح بسیار.

این بیماری در صورتی که عامل آن عفونت مقاربتی نباشد، درمان خاصی ندارد، اما در غیر این صورت هم خود زن و هم شریک جنسی او باید درمان شوند.

درمان عموماً از طریق آنتی بیوتیک صورت می‌گیرد و اگر عامل عفونت ویروس باشد، ضد ویروس‌ها باید مصرف شوند.

فیبروم رحم (Uterine fibroids)

در بافت عضلانی رحم تومورهای خوش خیمی ایجاد می‌شوند که به آنها فیبروم می‌گوییم. فیبروم به علت تکثیر و رشد سلول‌های عضلانی دیواره رحم به وجود می‌آید، به گونه‌ای که شکل، سایز و حتی دهانه رحم را تغییر می‌دهد.

علت اصلی بروز این مشکل معلوم نیست و گاهی ژنتیک، هورمون‌ها، محیط و تغذیه در بروز این بیماری موثر هستند.

علائم فیبروم عبارتند از درد کمر و لگن، قاعدگی‌های دردناک، حس درد زیر شکم، تکرر ادرار، یبوست، درد در زمان مقاربت، پریودهای شدید و سنگین، تورم شکم و مشکلات باروری.

درمان فیبروم رحم ابتدا با دارو و سپس در صورت عدم پاسخگویی، جراحی خواهد بود.

آندومتریوز (Endometriosis)

لایه داخلی بافت رحم آندومتر نام دارد و در زمان بارداری، جنین و جفت بعد از اتصال به آندومتر رشد خواهند کرد.

در دوران قاعدگی، لایه آندومتر شروع به ریزش می‌کند و خونریزی قاعدگی آغاز می‌شود. اما وقتی بافتی مشابه آندومتر در خارج از رحم رشد کند، آندومتریوز به وجود می‌آید که بسیار دردناک است.

نشانه‌های بروز آندومتریوز عبارتند از قاعدگی دردناک، درد زیر شکم قبل از قاعدگی، کرمپ عضلات از چندین روز پیش از قاعدگی، درد حین مقاربت، درد حین دفع ادرار و مدفوع، کمردرد.

برای درمان آندومتریوز باید از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، داروهای سرکوب فعالیت‌های تخمدان، جراحی جهت رفع آندومتر و گاهی اوقات جراحی جهت برداشتن رحم و تخمدان استفاده کرد.

واژینوز باکتریایی (Bacterial vaginosis)

وقتی باکتری‌هایی که به شکل طبیعی در واژن هستند رشدی بیش از حد معمول دارند، تعادل طبیعی باکتری‌ها بر هم خورده و التهاب واژن یا همان واژینوز باکتریایی ایجاد می‌شود.

زنان در هر سنی قابلیت ابتلا به این بیماری را دارند اما در دوران باروری بیشتر اتفاق می‌افتد.

علائم واژینوز باکتریایی این‌ها هستند: ترشحات غیر طبیعی خاکستری، سفید یا سبز، بوی بد واژن مثل بوی ماهی، خارش و سوزش.

درمان این مشکل با قرص، ژل، کرم‌های آنتی بیوتیک است و معمولاً از مترونیدازول استفاده می‌شود.

و اما در میان شایع‌ترین بیماری‌های ناحیه تناسلی، عفونت‌های مقاربتی قرار دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:

تریکومونیازیس (Trichomoniasis)

یکی از بیماری‌های مقاربتی که عامل انگلی دارد تریکومونیازیس است. اگر فرد در بارداری به این بیماری مبتلا شود، در معرض خطر زایمان زودرس قرار می‌گیرد.

در واقع شایع‌ترین بیماری غیر ویروسی مقاربتی در دنیا تریکومونیازیس است. در اوایل ابتلا به این بیماری، علائمی وجود ندارد اما به مرور علائم ظاهر می‌شوند یعنی تغییر رنگ ترشحات واژن به سبز، زرد، خاکستری یا سفید، بوی تند واژن، قرمزی و سوزش و خارش ناحیه تناسلی، درد حین دفع ادرار یا مقاربت.

درمان تریکومونیازیس با داروهای تجویزی خوراکی توسط پزشک صورت می‌گیرد.

کلامیدیا (chlamydia)

کلامیدیا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی است که اکثراً از طریق تماس جنسی دهانی، مقعدی و واژینال منتقل می‌شود.

اکثر افراد ناقل علامتی ندارند و همین امر عفونت را گسترش می‌دهد. علائم به مرور زمان مشخص می‌شوند که شامل ترشحات غیر طبیعی واژن، سوزش حین دفع ادرار و درد لگن است.

کلامیدیا در صورت عدم درمان منجر به بیماری‌های التهابی لگن، ناباروری و حاملگی خارج از رحم خواهد شد.

درمان، استفاده از آنتی بیوتیک‌هایی همچون آزیترومایسین یا داکسی سایکلین است.

سوزاک (Gonorrhoea)

عامل بروز سوزاک، باکتری نایسریا گنوره آ است و درست مثل کلامیدیا از راه هرگونه تماس جنسی انتقال می‌یابد.

این بیماری حتی رکتوم و گلو را هم آلوده می‌کند. سوزاک معمولاً علامتی ندارد اما بعد از مدتی و با ظهور علائم، فرد شاهد ادرار دردناک، ترشحات چرکی از واژن و خونریزی بین قاعدگی‌ها خواهد بود.

بیماری مقاربتی سوزاک مقاومت فزاینده‌ای به آنتی بیوتیک نشان داده و همین مسئله باعث پیچیدگی درمان می‌شود.

تبخال تناسلی (Herpes simplex)

ویروس هرپس سیمپلکس با نام اختصاری HSV مشتمل بر دو نوع است یعنی HSV-1 که تبخال دهان ایجاد می‌کند و HSV-2 که تبخال تناسلی را در پی دارد.

گرچه هر دو آنها می‌توانند سبب بروز زخم در ناحیه تناسلی یا اطراف دهان شوند. این بیماری از راه تماس مستقیم با پوست یا غشای مخاطی فرد ناقل حین رابطه جنسی و یا حتی تماس غیرجنسی (با وجود زخم) منتقل می‌شود.

علائم ممکن است ابتدا خفیف باشند اما با ظهور علائم، شاهد تاول‌ها و زخم‌های دردناک در محل عفونت، خارش و علائمی مثل آنفلوانزا خواهید بود.

برای درمان تبخال تناسلی باید از داروهای ضد ویروس مثل آسیکلوویر استفاده کرد.

سفلیس (Syphilis)

سفلیس یا سیفلیس یکی از بیماری‌های آمیزشی است که چهار مرحله دارد: مرحله اولیه، ثانویه، نهفته و سوم.

در مرحله اول، زخم بدون درد ایجاد می‌شود که با عدم درمان وارد مرحله ثانویه خواهد شد.

در این مرحله، فرد شاهد بثورات پوستی، ضایعات غشای مخاطی و علائمی مثل آنفلوانزا می‌شود.

باز هم در صورت غفلت و عدم درمان، مرحله نهفته شروع خواهد شد که هیچ علامتی نداشته و عفونت همچنان در بدن می‌ماند.

در این صورت مرحله سوم فعال می‌شود که با مشکلات شدیدی در قلب، مغز و سایر اندام‌ها همراه است.

درمان سفلیس با پنی سیلین یا سایر آنتی بیوتیک‌ها است که بستگی به مرحله بیماری دارد.

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در سرتاسر جهان اچ پی است است که بیش از 200 نوع مختلف دارد.

حدود 40 سویه از این ویروس روی ناحیه تناسلی تاثیر می‌گذارد. با اینکه اکثر عفونت‌های HPV علامتی ندارند، اما سویه‌های پرخطر منجر به بروز سرطان دهانه رحم، مقعد و ناحیه تناسلی می‌شوند.

ویروس اچ پی وی از طریق تماس جنسی واژینال، مقعدی و دهانی انتقال می‌یابد و حتی بدون وجود علامت هم قابل انتقال است.

علائم اچ پی وی بستگی به سویه‌ای دارد که فرد به آن مبتلا شده است. در صورت ابتلا به سویه زگیل زا، شاهد زگیل‌های تناسلی کوچک، گوشتی، گاهی صاف و گاهی برجسته به شکل تکی یا خوشه‌ای خواهیم بود.

سویه‌های پرخطر HPV عموماً علائم قابل مشاهده‌ای ندارند و باعث بروز تغییرات سلولی در دهانه رحم می‌شوند.

یکی از راه‌های شناخت این ویروس در زنان آزمایش کولپوسکوپی است. یکی از اقدامات پیشگیرانه بسیار موثر در مقابل برخی از گونه‌های پرخطر HPV واکسن گارداسیل به شمار می‌آید که در نوجوانی و کودکی انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید : درمان زگیل تناسلی در تهران

شپش عانه (Crab louse)

شپش عانه بیماری است که در آن حشرات انگلی به موهای ناحیه زهار می‌چسبند و بیشتر از راه تماس جنسی انتقال می‌یابد.

علائم این بیماری شامل خارش شدید ناحیه تناسلی به علت واکنش‌های آلرژیک به گزش حشرات است.

همچنین، لکه‌های کوچک قرمز یا آبی روی پوست و تخم‌های شپش روی ساقه‌های مو دیده می‌شوند.

برای درمان باید از حشره‌کش‌های موضعی مثل پرمترین استفاده کرد.

در هر صورتی که به هر مشکلی در ناحیه تناسلی خود مشکوک هستید برای تشخیص دقیق و درمان موثر هرگونه مشکل و یا انواع بیماری‌های دستگاه تناسلی یا واژن زنان به کلینیک دکتر عاطفه نظری مراجعه نمایید.