هیسترکتومی عملی برای خارج کردن رحم از بدن است. در این صورت فرد توانایی بارداری را از دست داده و دیگر قاعدگی صورت نمی گیرد. دلایل این جراحی عبارتند از خونریزی های غیرطبیعی، پرولاپس رحم، فیبروم ها و سرطان.
دوران نقاهت معمولا ۴ تا ۶ هفته طول می کشد که بستگی به نوع جراحی دارد.
هیسترکتومی چیست؟
هیسترکتومی خارج کردن رحم و دهانه رحم از بدن از طریق جراحی است. بسته به علت جراحی، هیسترکتومی شامل برداشتن اندام های اطراف و بافت های مجاور مثل لوله های فالوپ و تخمدان ها هم می شود.
رحم جایی است که کودک آنجا در دوران بارداری رشد می کند. لایه پوششی رحم خونی است که در زمان قاعدگی بیرون می ریزد.
با جراحی خارج کردن رحم فرد توانایی بارداری را از دست داده و دیگر پریود نخواهد شد.
انواع هیسترکتومی
پزشک نوع هیسترکتومی مورد نیاز را طبق شرایط فرد انتخاب می کند. در این صورت مشخص خواهد شد لوله فالوپ و تخمدان ها هم برداشته خواهند شد یا خیر.
- هیسترکتومی توتال : برداشتن رحم و سرویکس (دهانه رحم)، اما تخمدان ها سر جای خود باقی می مانند.
- هیسترکتومی سوپراسرویکال (ساب توتال) : فقط بخش بالایی رحم برداشته شده و سرویکس باقی می ماند.
- هیسترکتومی توتال با سالپنگو اوفورکتومی دوسویه : برداشتن رحم، سرویکس، لوله های فالوپ (سالپن گکتومی) و تخمدان ها (اوفورکتومی). اگر هنوز یائسه نشده اید، برداشتن تخمدان علائم یائسگی را آغاز می کند.
- هیسترکتومی رادیکال با سالپنگواوفورکتومی دوسویه : برداشتن رحم، سرویکس، لوله های فالوپ، تخمدان ها، بخش بالایی واژن و بافت های اطراف غدد لنفاوی.
این نوع هیسترکتومی در صورت بروز سرطان انجام می شود.
چرا هیسترکتومی؟
از هیسترکتومی برای درمان موارد زیر استفاده می شود:
- خونریزی های غیرطبیعی یا سنگین واژینال که با سایر روش های درمانی درمان نشد
- درد شدید و قاعدگی ای که با سایر روش های درمانی کنترل نمی شود
- میوما یا فیبروم های رحمی (تومورهای غیر سرطانی)
- درد لگن مرتبط با رحم که به درمان جواب نمی دهد
- پرولاپس رحم (رحمی که به علت ضعف عضلات نگهدارنده داخل کانال واژن افتاده) و می تواند منجر به بی اختیاری ادراری و مشکل در دفع مدفوع شود
- سرطان دهانه رحم یا سرطان رحم یا ناهنجاری هایی که منجر به سرطان می شوند
- بیماری هایی در لایه پوششی رحم مثل هیپرپلازی، پلیپ عود کننده رحم یا ادنوم رحم
هیسترکتومی چقدر رایج است؟
حدود ۳۰۰ هزار زن هر ساله در آمریکا هیسترکتومی انجام می دهند. جراحی خارج کردن رحم دومین عمل رایج در میان زنان است (بعد از سزارین).
نحوه آمادگی برای جراحی خارج کردن رحم
پزشک نحوه عمل را با جزئیات و عوارض آن توضیح می دهد. درباره هرگونه نگرانی احتمالی با پزشک صحبت کنید. احتمالاً آزمایش خون و ادرار نیاز شود.
نحوه عمل هیسترکتومی
پزشک نوع عمل هیسترکتومی و بهترین روش جراحی را انتخاب می کند. بعد از پوشیدن گان به مانیتور وصل شده و ضربان قلب بیمار چک می شود.
آنژیوکت به دست متصل می شود تا سرم و داروهای مناسب تزریق شوند. متخصص بیهوشی یک از موارد زیر را تزریق می کند:
- داروی بیهوشی عمومی یا
- بی حسی موضعی (به نام اپیدورال یا اسپاینال) که در آن داروی بی حسی به عصب های پایین کمر جهت انسداد درد تزریق می شود.
روش‌های مختلفی برای انجام جراحی خارج کردن رحم وجود دارد و پزشکی یکی از این ها را انتخاب می کند:
هیسترکتومی واژینال
- رحم با برشی در بالای واژن برداشته می شود. برش خارجی روی بدن صورت نمی گیرد.
- بخیه جذبی داخل واژن زده می شود.
- اکثراً در مواقعی انجام می شود که پرولاپس رحم و سایر بیماری های غیر سرطانی ایجاد شده باشند
- عوارض کمتری داشته و دوران نقاهت کوتاه تر است (تا ۴ هفته)
- بیمار اغلب همان روز جراحی به منزل می رود
هیسترکتومی لاپاروسکوپی
- لاپاروسکوپ (لوله ای باریک با دوربینی در انتها) از طریق برشی کوچک زیر ناف وارد پایین شکم می شود.
- ابزار جراحی از طریق سایر برش های کوچک وارد بدن خواهند شد
- رحم به شکل قطعات کوچک از داخل این برش ها یا از طریق واژن بیرون کشیده می شود
- برخی افراد همان روز به منزل رفته و یا ۱ شب در بیمارستان می مانند
- بهبودی کامل در زمانی کوتاه حاصل شده و درد کمی ایجاد می شود
هیسترکتومی لاپاروسکوپی با کمک ربات
- جراح عمل را با کمک دستگاه رباتی انجام می دهد
- لاپاروسکوپ وارد شکم می شود تا ناحیه لگن مشاهده شود
- ابزارهایی کوچک و باریک از طریق ۳ تا ۵ برش اطراف ناف وارد بدن می شوند. بازوهای رباتیک و ابزارهای جراحی توسط جراح کنترل خواهند شد.
- دوره نقاهت، مشابه هیسترکتومی لاپاروسکوپی است.
هیسترکتومی شکمی
- رحم از طریق برش ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری در شکم برداشته می شود.
- این برش یا در زیر ناف و نزدیک استخوان عانه یا بالای خط موی زهار زده می شود. برای بستن زخم، بخیه به کار می رود.
- بیشتر در موارد سرطان و بزرگ شدن رحم و گسترش بیماری به سایر اندام ها استفاده می شود
- معمولاً نیازمند اقامتی طولانی تر در بیمارستان خواهد بود (۲ تا ۳ روز). دوران نقاهت هم زیاد است.
عمل هیسترکتومی چقدر طول می کشد؟
این عمل ۱ تا ۳ ساعت به طول می انجامد. زمان آن بستگی به سایز رحم، حذف اسکار جراحی های قبلی، لزوم برداشت سایر بافت ها همچون بافت آندومتر یا لوله های فالوپ و تخمدان ها دارد.
بیشتر بخوانید : برداشتن فیبروم رحم با جراحی میومکتومی
شایع ترین عوارض جراحی خارج کردن رحم
برخی از شایع ترین عوارض هیسترکتومی، ترشحات واژینال (ممکن است تا ۶ هفته بعد از عمل اتفاق بیفتد) و تحریک ناحیه برش خورده است.
در صورت برداشته شدن تخمدان ها علائم یائسگی را هم مشاهده خواهید کرد از جمله:
- گرگرفتگی
- خشکی واژن
- از دست دادن نیاز جنسی
- مشکل در خواب رفتن
پزشک گزینه های درمانی برای پیشگیری از بروز عوارض یائسگی که در بالا ذکر شد را بررسی می کند.
بعد از جراحی خارج کردن رحم چه می شود؟
زمانی که بعد از جراحی خارج کردن رحم در بیمارستان سپری می کنید بستگی به نوع جراحی دارد.
پزشک شرایط فرد را نظارت کرده و هرگونه عارضه مثل لختگی خون یا خونریزی را چک می کند.
بعد از جراحی، می توانید راه بروید تا خستگی در پاها ایجاد نشود. اگر هیسترکتومی شکمی داشتید، چند روز در بیمارستان می مانید.
هیسترکتومی واژینال و لاپاروسکوپی کمتر تهاجمی هستند و معمولا نیازمند بستری شدن نیستند.
پزشک دستورالعمل های لازم مربوط به نقاهت را می دهد از جمله محدودیت در فعالیت های روزمره.
مزایای هیسترکتومی
هیسترکتومی زندگی نرمالی را به ارمغان می آورد مخصوصا اگر فرد قبلا دچار درد مداوم لگن و خونریزی های سنگین بود.
اگر در ریسک بالایی برای ابتلا به سرطان رحم هستید هیسترکتومی این خطر را کم کرده و زندگی فرد را نجات می دهد.
معایب هیسترکتومی
هیسترکتومی جراحی ای مهم با دوره نقاهت طولانی مدت است. این عمل عوارض و معایبی دارد که گاهاً دائم هستند.
بسته به نوع جراحی، فرد وارد فاز یائسگی شده یا علائم آن را تجربه می کند. همچنین دیگر قادر به بارداری نخواهد بود.
عوارض هیسترکتومی
در هر جراحی عوارضی وجود دارد. مشکلات موجود بعد از عمل هیسترکتومی عبارتند از:
- لخته شدن خون
- عفونت شدید
- خونریزی
- انسداد روده
- پارگی بخیه های داخلی
- آسیب به مجاری ادراری
- مشکلات مربوط به بیهوشی
دوران نقاهت جراحی خارج کردن رحم
اکثر افراد ۴ تا ۶ هفته بعد از عمل بهبود می یابند. زمان بهبودی بستگی به نوع جراحی خارج کردن رحم و نحوه انجام این عمل دارد.
بهبودی بعد از هیسترکتومی واژینال و لاپاروسکوپی زمان کمتری نسبت به هیسترکتومی شکمی نیاز دارد.
فرد باید انجام فعالیت ها را به مرور زیاد کند. اگر هر حرکتی سبب بروز درد شد، باید متوقف شود.
با پزشک درباره دستورالعمل های لازم در مورد نقاهت در منزل و داروهای مورد نیاز صحبت کنید.
درباره گذراندن دوران نقاهت در منزل چه باید بدانیم؟
هیسترکتومی واژینال و لاپاروسکوپی به ۲ تا ۴ هفته زمان نقاهت نیاز دارند. در هیسترکتومی شکمی این مقدار به ۶ هفته هم می رسد.
دستورالعمل های رایج بعد از هیسترکتومی شامل موارد زیر است:
- در صورت مشاهده خونریزی سبک واژینال برای ۱تا ۶ هفته، از پدی نازک برای جذب ترشحات و خونریزی استفاده کنید.
- وسایل سنگین بلند نکنید (بیش از ۵ کیلو) به مدت حداقل ۴ تا ۶ هفته
- برای ۴ تا ۶ هفته هیچ چیزی داخل واژن نکنید
- تا ۶ هفته بعد از جراحی رابطه جنسی نداشته باشید
- دوش بگیرید. محل برش را با آب و صابون بشویید (بخیه ها طی ۶ هفته جذب می شوند)
احتیاج به قرار دادن باند روی بخیه ها نیست. اگر بخیه ها کشیدنی بودند باید در زمان مشخص توسط پزشک برداشته شوند.
- حدود دو هفته بعد از جراحی شکمی می توانید رانندگی کنید. در صورت انجام هیسترکتومی واژینال یا لاپاروسکوپی، طی چند روز بعد از عمل رانندگی بلامانع است.
- ورزش روتین خود را ۴ تا ۶ هفته بعد و بسته به شرایط جسمی تان ادامه دهید
- معمولاً بین ۳ تا ۶ هفته بعد، ادامه کار منعی ندارد که آن هم بستگی به نوع شغل فرد دارد
بیشتر بخوانید : تست پاپ اسمیر چیست؟
بعد از جراحی خارج کردن رحم چه حسی خواهم داشت؟
از نظر فیزیکی
بعد از هیسترکتومی پریود قطع می شود. معمولا احساس نفخ و علائمی همچون قاعدگی وجود خواهد داشت.
خونریزی سبک واژینال یا ترشح قهوه ای تیره طی ۴ تا ۶ هفته بعد از جراحی طبیعی است.
ممکن است در ناحیه برش احساس ناراحتی کنید و هر گونه قرمزی، کبودی و ورم را طی ۴ تا ۶ هفته ببینید.
بعد از این مدت این علائم کم کم رفع می شوند. احساس سوزش یا خارش اطراف ناحیه برش زده طبیعی است.
همچنین بی حسی اطراف محل برش هم تا دو ماه تجربه خواهد شد. هم اِسکار داخلی و هم خارجی خواهید داشت.
لاپاراسکوپی اسکارهای کوچکتر و کم رنگ تر ایجاد می کند.
اگر تخمدان ها سر جای خود باقی مانده اند، نباید تاثیرات هورمونی را تجربه کنید. در صورت برداشتن تخمدان ها با رحم، قبل از یائسگی، علائم یائسگی مثل گرفتگی را مشاهده خواهید کرد.
پزشک هورمون جایگزین برای رفع علائم یائسگی تجویز می کند. افرادی که هیسترکتومی ساب توتال انجام می دهند تا یک سال بعد از عمل ممکن است پریود های سبکی داشته باشند.
علت آن، باقی ماندن بخش کوچکی از لایه آندومتر در سرویکس است.
از نظر احساسی
واکنش های احساسی به هیسترکتومی متنوع بوده و بستگی به نحوه آمادگی روانی فرد قبل از جراحی، علت انجام آن و درمان قطعی مشکل دارد.
برخی از زنان ممکن است احساس از دست دادن چیزی را داشته باشند اما این واکنش های احساسی معمولا موقتی هستند.
سایر زنان شاید هیسترکتومی را اقدامی جهت بهبودی، سلامت و نجات دهنده جان خود بدانند.
آیا شکم من بعد از جراحی خارج کردن رحم پایین می افتد؟
تجربه نفخ و احساس پر بودن شکم بعد از هیسترکتومی طبیعی است. هفته ها زمان می برد تا ورم و پف شکم بخوابد.
باید با پزشک درباره روش های کاهش درد و ناراحتی صحبت کنید. انجام ورزش هایی خاص، قرار دادن کمپرس گرم و تغییر رژیم غذایی همگی موثر هستند.
آیا بعد از جراحی خارج کردن رحم دچار یائسگی می شوم؟
این مسئله بستگی به برداشتن یا برنداشتن تخمدان ها دارد. در صورت باقی ماندن تخمدان ها بعد از جراحی خارج کردن رحم وارد یائسگی نمی شوید.
در صورت برداشتن هر دو تخمدان بعد از جراحی خارج کردن رحم یائسگی رخ می دهد.
آیا بعد از جراحی خارج کردن رحم به آزمایش پاپ اسمیر نیاز خواهد بود؟
معمولاً نه، مخصوصاً اگر در خطر بسیار پایینی برای ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار داشته باشید.
اگر به علت سرطان، عمل جراحی خارج کردن رحم انجام داده اید باید پاپ اسمیر بدهید.
بعد از هیسترکتومی چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت بروز موارد زیر به پزشک اطلاع دهید:
- خونریزی واژینال با رنگ قرمز روشن
- تب بالای ۳۸ درجه
- تهوع و استفراغ شدید
- مشکل در دفع ادرار، سوزش ادرار، تکرر ادرار
- افزایش درد
- افزایش قرمزی و ورم یا ترشح از ناحیه برش خورده
آیا هیسترکتومی روی زندگی جنسی تاثیر می گذارد؟
فعالیت های جنسی معمولا تحت تاثیر هیسترکتومی قرار نمی گیرند. اگر تخمدان ها همراه با رحم برداشته شدند، این می تواند شروع یائسگی باشد.
علائمی همچون کاهش میل جنسی و خشکی واژن رخ خواهند داد بنابراین لوبریکانت بر پایه آب برای رفع خشکی واژن موثر خواهد بود.
آیا ارگاسم بعد از هیسترکتومی امکان پذیر است؟
بله بعد از هیسترکتومی ارگاسم و انزال انجام می شود. علت آن، وجود اندام های خارجی واژن و عصب های لگن است. دستگاه تناسلی تحتانی پس از هیسترکتومی دست نخورده باقی می ماند.
آیا بعد از هیسترکتومی شریک جنسی من حس متفاوتی خواهد داشت؟
خیر. مطالعات نشان داده اند لذت جنسی بعد از هیسترکتومی تغییر نمی کند. اگر تخمدان ها برداشته شدند و خشکی واژن دارید، لوبریکانت مفید خواهد بود.
در موارد نادر و وقتی هیسترکتومی به علت سرطان یا پرولاپس انجام می شود، شکل کانال واژینال بعد از هیسترکتومی تغییر می کند. این مسئله منجر به درد مخصوصاً حین دخول خواهد شد.
جای خالی رحم را بعد از هیسترکتومی چه چیزی پر می کند؟
بعد از هیسترکتومی سایر اندام ها جای خالی آن را پر می کنند. روده کوچک و بزرگ بیشترین سهم را در پر کردن این فضا دارند.
بیشتر بخوانید : متخصص زنان و زایمان در تهران
روش های جایگزین هیسترکتومی کدام ها هستند؟
پزشک بهترین گزینه درمانی را طبق علائم و شرایط فرد ارائه می کند. وقتی هیسترکتومی از نظر پزشکی ضروری نباشد برخی از این روش ها جایگزین خواهند بود:
- انتظار و مشاهده بهتر شدن احتمالی شرایط بیماری
- استفاده از داروهایی مثل داروهای ضد بارداری برای کنترل پریود های دردناک یا خونریزی های غیرطبیعی
- سوزاندن لایه پوششی رحم به علت خونریزی های سنگین
- انجام عمل هایی جهت کوچک کردن یا برداشتن فیبروم رحم
- انجام ورزش برای رفع پرولاپس رحم که به بهبود وضعیت عضلات رحم کمک می کند
- استفاده از پِساری برای برگرداندن رحم به سر جای خود در صورت پرولاپس رحم
- جراحی جهت درمان آندومتریوز یا خونریزی واژینالی که نیاز به برداشتن کل رحم نباشد.
برای تشخیص و درمان مشکلات رحم و ناباروری در تهران به کلینیک دکتر عاطفه نظری مراجعه کنید. ما در کلینیک دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان در تهران بهترین خدمات تشخیص و درمان را برای بیماری های زنان ارائه می دهیم.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
