خشکی واژن چیست و چه درمانی دارد؟
توسط: دکتر عاطفه نظری
خشکی واژن همان کمبود رطوبت در واژن است. به طور معمول، لایه‌ای طبیعی از رطوبت دیواره واژن را می‌پوشاند که بافتی نازک داشته و چسبندگی دارد.
در تولید این مایع، جریان خون درون واژن دخیل است. همچنین، سلول‌های واژن به استروژن هم پاسخ می‌دهند یعنی سطح استروژن می‌تواند روی خشکی این ناحیه تاثیر بگذارد.
خشکی واژن تا حد بسیاری به یائسگی مربوط است که با تغییرات در سطح هورمون ارتباط دارد.
ممکن است پزشک آن را آتروفی واژن بنامد (زمانی که دیواره های واژن نازک‌تر، خشک‌تر یا تحریک می‌شوند).
این مشکل در دوران گذار به یائسگی اتفاق می‌افتد (گاهی اوقات به نام پیش یائسگی توصیف می‌شود) و تخمین زده شده که ۴۵ درصد از زنان یائسه دچار آتروفی واژن هستند.
طی تحقیقات صورت گرفته در خصوص تاثیر خشکی واژن روی کیفیت زندگی زنان در پیش یائسگی و بعد از آن، افرادی که این مشکل را تجربه می‌کنند، بیشتر از تاثیر خشک شدگی واژن روی زندگی آنها در محل کار و خانه شکایت داشته اند.
این مسئله نباید نادیده گرفته شود و با کمک پزشک خود جهت رفع آن تلاش کنید.
علت بروز خشکی واژن چیست؟
فرد می‌تواند در هر سنی و به دلایل مختلف دچار خشکی واژن شود. یکی از شایع‌ترین علل بروز خشکی واژن تغییر سطح هورمون‌ها است.
تغییرات هورمونی در شرایط زیر رخ می‌دهند:
- نزدیک شدن به یائسگی
- در حال شیردهی هستید
- قرص ضد بارداری مصرف میکنید
- داروهای ضد افسردگی مصرف میکنید
- هیسترکتومی کرده‌اید (رحم برداشته شده)
- در حال انجام شیمی درمانی هستید
همچنین دلایل غیر مرتبط با هورمون‌ها هم برای ایجاد خشکی واژن وجود دارند از جمله اینکه:
- در طول رابطه جنسی برانگیخته نمی‌شوید
- از شوینده‌های معطر یا دوش واژینال استفاده میکنید
- دیابت یا سندرم شوگرن دارید (شرایطی که روی تولید مایعات بدن تاثیر می‌گذارند)
- داروهایی مثل آنتی هیستامین مصرف میکنید
علائم خشکی واژن چیست؟
قبل از یائسگی، واژن می‌تواند روزانه تا یک قاشق چایخوری مایع تولید کند و همین امر سبب مرطوب شدن طبیعی واژن می‌شود.
این مایع باعث جلوگیری از عفونت‌های واژن و مجاری ادرار شده و این ناحیه را لغزنده نگه می‌دارد.
اما در صورتی که این مایع کم تولید شود، واژن ملتهب و تحریک خواهد شد. برخی از علائم رایج خشکی واژن از عبارتند از:
- خارش و سوزش
- درد حین مقاربت
- اندکی خونریزی بعد از مقاربت
- درد و ناراحتی لگن
- کاهش میل جنسی زنان
- عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
خشکی واژن در هر سنی ممکن است رخ دهد بنابراین در صورت مشاهده هرگونه علائم ذکر شده به پزشک مراجعه کنید.
داروهای عامل بروز خشکی واژن
از جمله داروهایی که باعث خشکی واژن می‌شوند داروهای ضد احتقان و ضد آلرژی هستند. همچنین، داروهای کاهنده استروژن که برای سرطان سینه به کار می‌روند، مایع تولید شده در واژن را کاهش می‌دهند.
سایر داروهای عامل بروز این مشکل عبارتند از:
- داروهای ضد بارداری
- داروهای ضد افسردگی
- برخی از داروهای قلبی
- آرامبخش‌ها و داروهای ضد روان پریشی
متاسفانه بسیاری از افراد به علت عوارض ناخواسته و نامناسب جنسی، مصرف داروهای تجویزی را متوقف می‌کنند.
قبل از قطع هرگونه دارو، علائم خشکی واژن را با پزشک در میان بگذارید.
تشخیص خشکی واژن
اگر علائم خشکی واژن شدید بوده یا از بین نمی‌رود به پزشک مراجعه کنید. پزشک بعد از پرسش درباره علائم و داروهای مصرفی، آزمایش‌های زیر را انجام می‌دهد:
- معاینه لگن برای تشخیص نازکی دیواره واژن، رنگ پریدگی یا قرمزی
- آزمایش خون جهت بررسی سطوح هورمون‌ها و سایر علل احتمالی
- آزمایش ترشحات واژن برای بررسی سایر علل ممکنه
پیش بینی مسیر بیماری
خشکی واژن اغلب تحت درمان قرار نمی‌گیرد چون بسیاری از زنان از ابراز این مشکل اجتناب می‌کنند.
فقط یک چهارم از زنان مبتلا به این مشکل به دنبال درمان می‌روند. در صورت عدم توجه، این مشکل می‌تواند به شدت روی کیفیت زندگی تاثیر بگذارد.
با این حال، خشکی واژن به راحتی با درمان‌های مناسب رفع می‌شود.
درمان خشکی واژن
راه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که همگی بستگی به علت خشکی واژن دارند.
گزینه‌های دارویی
- استروژن موضعی که به صورت کرم، قرص، شیاف واژینال یا حلقه واژن موجود است و می‌تواند علائم خشکی را بکاهد.
- اوسفنا (Osphena): این استروژن آگونیست – آنتاگونیست تنها محصول خوراکی تایید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا جهت درمان خشکی واژن و دیسپارونی متوسط تا شدید (سکس دردناک) است. این داروها برای افراد مبتلا به سرطان سینه یا کسانی که در معرض خطر بالایی برای ابتلا به آن هستند توصیه نمی‌شود.
- اینتراروزا (دی هیدرو اپی آندروسترون) که شیاف واژینال است و به کاهش درد حین مقاربت کمک می‌کند.
روان کننده‌ها و مرطوب کننده‌ها
مرطوب کننده‌های واژن مثل شیاف واژینال و ویتامین e باید به شکل مرتب استفاده شوند، صرف نظر از انجام یا عدم انجام رابطه جنسی.
برچسب‌های روی محصول را بخوانید چون ترکیبات پارابن، فاقد گلیسیرین و پروپیلن گلیکول می‌توانند پوست را تحریک کنند.
لوبریکانت‌های واژن درست قبل از آمیزش و دخول استفاده می‌شوند و آنهایی که گلیسیرین ندارند ممکن است باعث تحریک پوستی شوند.
محصولات مبتنی بر کاراگینان هم فاقد گلیسیرین هستند اما محصولات بر پایه سیلیکون برای استفاده با کاندوم خطری ندارند.
درمان‌های جایگزین و مکمل
برخی از درمان های مکمل از این قرارند:
- تحریک منظم جنسی با همسر باعث مرطوب نگه داشته شدن بافت واژن شده و ارتقا سلامت واژن را در پی دارد.
- با پزشک درباره ایمنی روغن‌های طبیعی موضعی مثل روغن نارگیل، زیتون، بادام شیرین صحبت کنید.
اگر نگران بیماری‌های مقاربتی هستید این روغن‌ها گزینه خوبی نیستند چون بافت کاندوم را از بین می‌برند.
درمان‌های خانگی
یک سری تغییرات ساده در شیوه زندگی می‌توانند به رفع خشکی واژن کمک کنند از جمله:
- داشتن رابطه جنسی منظم، پیشنوازی و برانگیختگی کافی جهت تحریک تولید رطوبت
- اجتناب از مصرف دوش واژینال و محصولات بهداشتی معطر یا رنگی
- واژن را فقط با آب گرم بشویید
- لباس زیر نخی استفاده کنید تا هوا جریان داشته باشد
- جوراب شلواری و پارچه‌های مصنوعی چسبنده که باعث بدتر شدن تحریک واژن می‌شوند نپوشید
- غذاهای حاوی فیتواستروژن مثل سویا، آجیل، دانه‌ها، توت‌ها و توفو میل کنید
زمان مراجعه به پزشک
اگر دچار عفونت‌های ادراری مکرر و عفونت قارچی شده‌اید و علائم خشکی واژن دارید که با درمان‌های خانگی رفع نمی‌شوند، به پزشک و متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
پیشگیری از بروز خشکی واژن
می‌توانید با انجام اقدامات زیر از خشکی واژن پیشگیری کنید یا به حداقل برسانید:
- داشتن فعالیت های جنسی منظم
- عدم مصرف شوینده‌های عطری و رنگی
- پیش نوازی طولانی قبل از رابطه جنسی جهت تحریک بیشتر که باعث افزایش ترشحات واژن می‌شود
سخن پایانی
علائم خشکی واژن شامل خارش، سوزش، درد هنگام رابطه جنسی و ناراحتی لگن است. با اینکه سطح پایین استروژن از علل اصلی خشکی واژن به شمار می‌آید اما عوامل دیگری همچون داروها، شوینده‌ها، و مشکلات پزشکی هم می‌توانند باعث بروز خشک شدگی واژن شوند.
خوشبختانه درمان‌های بسیاری برای رفع این مشکل وجود دارد اما اگر درمان صورت نگیرد، عفونت و درد مزمن تجربه خواهد شد.
اگر احساس میکنید که شما هم با توجه به نکات این مطلب علائمی از خشکی واژن را تجربه میکنید، حتما جهت معاینه و بررسی توسط پزشک، اقدام کنید.
دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان در تهران، خدمات متعدد تشخیص و درمان مربوط به مشکلات جنسی، واژن زنان (از جمله خشکی واژن) و درمان انواع بیماری‌های مقاربتی مانند زگیل تناسلی را ارائه می‌دهند. در این مرکز تست‌هایی از جمله پاپ اسمیر و کولپوسکوپی هم انجام می‌شود.
شما می توانید اولین دیدگاه این مطلب را از طریق فرم بالا ارسال کنید.