یائسگی مرحله مهمی در زندگی زنان به شمار می آید که اغلب با تغییرات چشمگیر فیزیکی و احساسی همراه است.
هر زنی یائسگی را به شکل متفاوتی تجربه می کند و برخی علائم به شکل طبیعی توجه بیشتری نسبت به سایرین به خود جلب می کنند.
بیش از ۳۴ علامت شایع یائسگی وجود دارد. یائسگی بر همه بخش های بدن تاثیر گذاشته و طیف وسیعی از تغییرات را به دنبال دارد.
یائسگی چیست
یائسگی دوره ای از زندگی زنان است که عادت ماهیانه و یا همان خونریزی پریود برای ۱۲ ماه به شکل منظم قطع شود.
بسیاری از افراد تصور می کنند زنان به یکباره دچار توقف پریود می شوند در حالی که در واقعیت این پروسه مدت بسیار زیادی طول می کشد.
تشخیص پیش یائسگی
برای بسیاری از افراد، تشخیص میزان فاصله از یائسگی بر پایه علائم دشوار است.
اگر گرفتگی یا تعریق شبانه دارید آزمایش هورمونی (FSH) نشان می دهد که آیا وارد دوران پیش یائسگی یا یائسگی شده اید و یا خیر.
گاهی هم این علائم مربوط به عدم تعادل هورمون ها است.
پیش یائسگی، یائسگی و بعد از یائسگی
پیش یائسگی روند انتقال بدن به یائسگی است. شاید قبلاً این اصطلاح را نشنیده باشید چون مردم اغلب پیش یائسگی (دوره گذار) را با یائسگی (زمان بعد از آخرین قاعدگی) اشتباه می گیرند.
دوران پیش یائسگی می تواند چندین ماه یا ۸ سال طول بکشد. به طور متوسط حدود ۴ تا ۵ سال دوره پیش یائسگی است.
در این دوران سطح هورمون ها نوسان می کند، سپس کاهش یافته و سبب ایجاد علائم و تغییرات جدیدی می شود.
تجربه پیش یائسگی در میان افراد و فرهنگ های مختلف متفاوت است. یائسگی زمانی رخ می دهد که فرد برای ۱۲ ماه متوالی کاملاً پریود نشده و دیگر قادر به بارداری نباشد.
اگر یک سال کامل است که پریود نشده اید، یائسه تلقی می شوید. به محض تجربه یائسگی، در مرحله پس از یائسگی قرار می گیرید که تا پایان عمر ادامه دارد.
پس از یائسگی وقتی است که دوره پریود زنان برای ۱۲ ماه متوالی متوقف شده باشد. در این دوران، تغییرات هورمونی کل انتقال یائسگی را هدایت می کند.
این روند طبیعی بوده و همه زنان آن را تجربه می کنند. علت آن عوامل داخلی و خارجی است.
مشکلات مربوط به یائسگی
مشکلات و علائم یائسگی به علت کاهش سطح استروژن و پروژسترون رخ می دهند.
در واقع یائسگی علائم بسیاری دارد اما با این حال تنها علامتی که به وضوح با یائسگی ارتباط دارد گرگرفتگی و خشکی واژن است.
در این صورت اگر علائم دیگری در این دوران از زندگی ایجاد شد نباید حکم به یائسگی داد.
علت این است که واکنش غریزی برای بسیاری از پزشکان و بیماران، تجویز هورمون جایگزین است، در حالی که بسیاری از درمان های محیطی مطمئن تر دیگر مثل اصلاح سبک تغذیه، شناسایی آلرژن های غذایی، اصلاح مشکلات تیروئید و اختلال در خواب در دسترس است.
در حالی که برخی زنان از این تغییر آسیب چندانی نمی بینند، برخی دیگر احتمالاً یک یا چند مورد از مشکلات زیر را تجربه کنند:
پرولاپس (افتادگی) اندام های داخل لگن
وقتی جوان تر هستید عضلات لگن در انقباض و نگه داشتن همه چیز در جای خود به خوبی عمل می کند.
اما بعد از یائسگی این عضلات ضعیف شده و مثانه، رحم، رکتوم یا واژن به سمت پایین کشیده می شوند.
در موارد شدید، یک یا چند مورد از این اندام ها مثل یک توپ از بدن آویزان می شوند.
این امر باعث سائیدگی اندام به لباس ها شده و خونریزی و درد را در پی خواهد داشت.
زنانی که سابقه زایمان طبیعی داشته اند، مستعد ترین افراد برای تجربه این مشکل هستند.
بسیاری از زنان در زمان یائسگی اضافه وزن پیدا می کنند که همین امر روی اندام های لگن فشار وارد می کند.
اگر بین پاهای خود برآمدگی احساس کردید یا در تخلیه مثانه مشکل دارید به پزشک مراجعه کنید. در موارد خفیف، پزشک ورزش های کف لگن مثل کِگل پیشنهاد می کند.
پوکی استخوان
پوکی استخوان یکی از مشکلات اصلی دوران یائسگی است و زنان باید توجه کافی به آن نشان بدهند.
پوکی استخوان با تراکم اندک استخوان و شکنندگی استخوان تعریف می شود و ۱۰ تا ۱۵ سال بعد از یائسگی تجربه خواهد شد.
استروژن، با تنظیم فعالیت استئوکلاست ها و استئوپلاست ها که سلول های استخوان ساز و جذب کننده هستند، نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان ها ایفا می کنند.
بعد از یائسگی، میزان استروژن کاهش می یابد و همین امر کاهش تراکم استخوان را در پی دارد چون تعداد استخوان های جذب شونده بیشتر از تشکیل شده است.
در نتیجه فرد بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار می گیرد.
پیشگیری از بروز پوکی استخوان بعد از یائسگی عبارت است از رژیم غذایی سالم، دریافت کلسیم و ویتامین D، فعالیت فیزیکی و تحرک، حفظ وزن سالم و ترک سیگار.
همچنین به زنان یائسه بالای ۶۵ سال توصیه می شود اسکن تراکم استخوان انجام بدهند. زنان زیر ۶۵ سال با عوامل خطرساز شناخته شده، باید زود تر این آزمایش ها را انجام بدهند.
بیماری های کبد
وقتی جوان و سالم هستید، کبد آسیب های ناشی از مصرف الکل، عفونت ها یا چربی اضافه را به آسانی ترمیم می کند.
گاهی اوقات کبد سلول های سالم را به جای بافت اِسکار از بین می برد. احتمالاً استروژن در این فرایند اختلال ایجاد می کند، بنابراین با کاهش این هورمون در یائسگی بافت اسکار شکل خواهد گرفت.
همچنین، استروژن احتمالا از میتوکندری یا سلول های کبدی محافظت می کند. با کاهش میزان استروژن، آسیب رخ داده و پیری کبد تسهیل می شود.
همراه با آزمایش های دیگر، از پزشک بخواهید آنزیم های کبدی را هم بررسی کند. سطوح بالای آنزیم ها اغلب اولین علامت وجود مشکل مهم در این عضو است.
بیشتر بخوانید : اختلالات قاعدگی یا اختلالات پریودی زنان
بیماری قلبی
بیماری های قلبی عروقی مثل بیماری عروق کرونری و سکته مشکل مهم دیگری است که زنان یائسه با آن مواجه می شوند.
تحقیقات نشان داده اند این خطرات ۱۰ سال بعد از یائسگی، حدود ۴ برابر بیشتر می شود.
بیماری های قلبی مرتبط با یائسگی عموماً توسط تغییرات هورمونی و سایر تغییرات فیزیولوژیکی در این مقطع از زندگی ایجاد می شوند.
کاهش سطوح استروژن، اثرات محافظتی این هورمون را برای قلب از بین می برد. به علاوه، افزایش وزن در زمان یائسگی، فشار خون بالا، سطوح غیر طبیعی کلسترول و سایر فاکتورها خطر بروز بیماری های قلبی را افزایش می دهند.
بهترین راه جهت کاهش خطر بیماری های قلبی، بنا نهادن عادات مفید و سالم در سطوح اولیه است یعنی رژیم غذایی سالم برای قلب، ورزش منظم، کنترل اعتیاد و کاهش استرس، معاینات منظم توسط پزشک جهت بررسی میزان کلسترول، فشار خون و قند خون است که باید برای تمامی زنان یائسه ضروری باشد.
اختلالات عملکرد جنسی
یکی از مشکلات مرتبط با یائسگی که نیمی از زنان در بعد از یائسگی با آن مواجه می شوند اختلال عملکرد جنسی است.
این مشکل تا حد بسیاری نادیده گرفته می شود چون اکثر زنان برای کمک گرفتن و درمان خجالت می کشند.
اختلال عملکرد جنسی به علت کاهش شدید استروژن است که در نهایت نازکی بافت واژن و آتروفی واژن را در پی دارد.
در صورت خشکی واژن، تحریک و رابطه جنسی دردناک شده و متعاقبا میل جنسی کاهش می یابد. در نتیجه فشار بیشتری بر زندگی جنسی فرد وارد می شود.
جهت تسکین علائم اختلال جنسی، لوبریکانت، مرطوب کنندگان بر پایه آب، ژل های گیاهی بابونه مفید هستند.
پیش نوازی طولانی مدت قبل از مقاربت هم با افزایش جریان خون، علائم را می کاهد. اگر گزینه های طبیعی بی اثر بودند، داروهایی تجویز خواهند شد از جمله داروهای واژینال استروژن با دوز پایین.
به علت خطرات احتمالی این داروها، باید با احتیاط کامل مصرف شوند.
بیشتر بخوانید : بی نظمی قاعدگی قبل از یائسگی چیست
آپنه خواب
قطعاً تعریق های شبانه (گرگرفتگی حین خواب) می تواند فرد را بیدار نگه دارد اما این تنها راه تاثیر یائسگی بر خواب نیست.
تحقیقات نشان داده اند خطر آپنه خواب بعد از یائسگی در زنان سه و نیم برابر بیشتر از قبل از دوران یائسگی است.
چند چیز در دوران یائسگی اتفاق می‌افتد که فرد را بیشتر مستعد آپنه خواب می کند. ابتدا پروژسترون، یعنی هورمونی که از سیستم تنفسی محافظت می کند کاهش می یابد.
پوست گردن نازک شده و همین امر راه هوایی را تحت تاثیر قرار می دهد و تنفس شبانه مسدود می شود.
افزایش وزن در دوران یائسگی هم سیستم تنفس را دچار اختلال خواهد کرد.
در صورت مشاهده علائم آپنه خواب به پزشک مراجعه کنید. با اینکه خروپف شایع ترین علامت است اما تنها علامت نیست.
بسیاری از زنان مشکوک به بی خوابی، در نهایت به این نتیجه می رسند که مقصر اصلی آپنه خواب است.
خواب آلودگی در طول روز، دلیل دیگری برای مراجعه به پزشک است. شاید نیاز به فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) یا وسیله مخصوص برای قرار دادن در دهان داشته باشد تا مسیر تنفسی در خواب باز بماند.
سخن پایانی
به لطف پیشرفت های پزشکی، طول عمر انسان همچنان در حال افزایش است.
برای زنان یائسه، این امر چالش های جدیدی به وجود می آورد چون سال های زیادی را با کمبود استروژن سپری می کنند.
یکی از مشکلات اصلی مربوط به یائسگی، پوکی استخوان است چون خطر شکستگی های استخوان را افزایش می دهد.
بیماری های قلبی عروقی هم یکی دیگر از مشکلات مربوط به بعد از یائسگی هستند چون کاهش استروژن، محافظت از قلب را با مشکل روبرو می کند.
افت هورمونی هم روی بافت های واژینال تاثیر گذاشته و دو مشکل به همراه دارد: اختلال عملکرد جنسی و بی اختیاری ادرار.
علاوه بر این ها، زنان ممکن است در سال های اولیه بعد از یائسگی به علت کمبود استروژن و سایر تغییرات با افسردگی مواجه شوند.
خوشبختانه پیشگیری از بروز مشکلات مربوط به یائسگی از طریق معاینات منظم و اقدامات مناسب در طول زندگی قابل انجام است. برای انجام معاینات یائسگی و کسب اطلاعات بیشتر می توانید به کلینیک دکتر عاطفه نظری مراجعه کنید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت از کلینیک دکتر عاطفه نظری
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
