دوره بعد از زایمان، به شش هفته اول بعد از تولد نوزاد می گویند. این دوران بسیار لذت بخش است اما باید یک سری انطباق با زندگی جدید صورت بگیرد و مادر هم بهبود یابد. طی این چند هفته، رابطه عاطفی خاصی بین مادر و نوزاد ایجاد می شود. همچنین باید چکاپ بعد از زایمان با پزشک فراموش نشود و مراقبت های بعد از زایمان صورت گیرد.
مراقبت های بعد از زایمان و سازگاری با دنیای مادری
سازگاری با زندگی بعد از تولد نوزاد چالش های خود را دارد مخصوصا اگر به تازگی مادر شده اید.
مراقبت های بعد از زایمان از خود و نوزاد بسیار مهم است. اکثر مادران بعد از زایمان و تا حداقل ۶ هفته به شغل خود بر نمی گردند.
این دوره به آنها اجازه می دهد با زندگی جدید، خود را تطبیق دهند. چون باید مدام به نوزاد غذا داد و پوشک او را عوض کرد، احتمالاً دچار کم خوابی شوید.
کم خوابی بسیار خسته کننده و آزار دهنده است اما در نهایت طبق روتین پیش می روید. برای راحت تر شدن این شرایط نکات زیر را به خاطر بسپارید:
- به قدر کافی استراحت کنید : تا جایی که می توانید بخوابید تا دچار خستگی نشوید. نوزاد هر دو تا سه ساعت برای غذا بیدار می شود بنابراین در زمان خواب نوزاد، مادر هم باید بخوابد.
- کمک بگیرید : در قبول کمک از جانب خانواده و دوستان در دوران بعد از زایمان تردید نکنید. بدن نیاز به بازسازی دارد و کمک های کاربردی در منزل مساوی است با بیشتر استراحت کردن مادر. دوستان و خانواده می توانند غذا آماده کنند، کارهای منزل را انجام داده و در نگهداری نوزاد و یا سایر بچه ها شرکت داشته باشند.
- غذاهای سالم بخورید : رژیم غذایی سالمی برای بهبودی هرچه سریع تر داشته باشید. غلات کامل، سبزیجات، میوه ها و پروتئین مصرف کنید. همچنین مصرف مایعات را فراموش نکنید مخصوصا اگر شیر خود را به نوزاد می دهید.
- ورزش کنید : پزشک زمان مناسب شروع ورزش را مشخص می کند. این فعالیت نباید کششی باشد. از پیاده روی اطراف منزل شروع کنید. این کار سبب ایجاد تنوع شده و افزایش انرژی را به دنبال دارد.
عملکرد خانواده جدید و مراقبت های بعد از زایمان
نوزاد تازه برای کل خانواده سازگاری و تطبیق به همراه می آورد. همچنین شیوه ارتباط زن و شوهر را تغییر می دهد. در دوران بعد از زایمان زن و شوهر زمان با کیفیت کمتری را با هم می گذرانند که قدری دردسرساز است.
این دوره بسیار استرس زا به شمار می آید اما راه هایی برای کنترل آن وجود دارد.
صبور باشید. بدانید که همه تازه والدها این دوران را بعد از زایمان زن سپری می کنند.
سازگاری با شرایط موجود قدری زمان بر است. اما هر روزی که می گذرد، نگهداری از نوزاد راحت تر می شود.
اگر فردی در خانواده احساس طرد شدگی کرد، (شوهر، زن یا سایر بچه ها) درباره این مشکل با یکدیگر صحبت کنید.
نوزاد به توجه زیادی نیاز دارد و زن و شوهر اکثر وقت خود را برای نگهداری از او صرف می کنند. اما اصلاً درباره وقت گذرانی به تنهایی احساس گناه نکنید.
افسردگی پس از زایمان در مقابل اندوه پس از زایمان (Baby Blues)
احساس اندوه بعد از زایمان کاملاً طبیعی است. این احساس معمولاً چند روز بعد از زایمان ایجاد شده و تا دو هفته ادامه دارد.
در اکثر موارد، علامت خاصی را تجربه نمی کنید. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از مادران تازه زایمان کرده دچار نوسانات خلقی و احساسات منفی می شوند.
علت اندوه پس از زایمان، تغییرات هورمونی است و علائم عبارتند از:
- گریه های بی دلیل
- حساس شدن
- بی خوابی
- غم و ناراحتی
- نوسانات خلقی
- بی قراری
زمان مراجعه به پزشک
اندوه پس از زایمان با افسردگی پس از زایمان متفاوت است. افسردگی بعد از زایمان وقتی اتفاق می افتد که علائم بیش از دو هفته ادامه پیدا کنند. علائم دیگر عبارتند از احساس گناه و بی ارزشی، عدم رغبت به انجام فعالیت های روزانه.
برخی از زنانی که دچار افسردگی بعد از زایمان می شوند خانواده را ترک کرده و هیچ علاقه ای به نگهداری از نوزاد خود ندارند. گاهی اوقات افکار آسیب رساندن به نوزاد هم وجود دارد. فرد با افسردگی پس از زایمان به دارو درمانی نیاز پیدا می کند.
برای انجام مراقبت های بعد از بارداری در این مورد، در صورت مشاهده علائم آن و در صورت ادامه تا دو هفته بعد از زایمان، با پزشک مشورت کنید. گاهی اوقات افسردگی پس از زایمان تا یک سال هم ادامه پیدا می کند.
کنار آمدن با تغییرات بدن
به غیر از تغییرات احساسی، دچار تغییراتی هم در بدن می شوید از جمله افزایش وزن. کاهش وزن یک شبه رخ نمی دهد بنابراین صبور باشید. به محض توافق پزشک جهت انجام ورزش، با فعالیت های سبک و چند دقیقه در روز شروع کنید.
به مرور طول مدت انجام آن و شدت اش را افزایش دهید. پیاده روی، شنا و ایروبیک گزینه های مناسبی هستند. کاهش وزن نیازمند تغذیه صحیح هم هست. غذاهای مفید عبارتند از میوه ها و سبزیجات و غلات کامل.
زنان بعد از زایمان با سرعت های مختلفی وزن کم می کنند بنابراین کاهش وزن خود را با دیگران مقایسه نکنید. شیردهی به کاهش سریع تر وزن کمک می کند چون سوخت و ساز کالری را در بدن افزایش می دهد.
بیشتر بخوانید : 11 مزیت شیردهی مادر برای بچه و سلامت مادر
سایر تغییرات عبارتند از:
احتقان پستان
یکی دو روز بعد از زایمان سینه ها پر از شیر می شوند. این روند طبیعی است اما ورم و احتقان سینه آزاردهنده خواهد بود.
احتقان با مرور زمان بهتر می شود. برای کاهش درد، کمپرس سرد یا گرم روی سینه ها بگذارید.
درد نوک سینه حاصل از شیردهی به مرور کم می شود. برای رفع ترک نوک سینه و درد، از کرم مخصوص استفاده کنید.
یبوست
غذاهایی با فیبر زیاد و آب فراوان بخورید تا دفع روان تری داشته باشید. درباره داروهای ملین ایمن با پزشک مشورت کنید. همچنین فیبرها معمولا هموروئید ها را از بین می برند.
کرم های بدون نسخه و یا لگن آب گرم موثر است. نوشیدن آب به کاهش مشکلات مربوط به ادرار بعد از زایمان کمک می کند.
اگر دچار بی اختیاری ادرار شدید، تمرین کگل مفید است چون عضلات کف لگن را تقویت می کند.
تغییرات کف لگن
ناحیه بین مقعد و واژن پرینه نام دارد. این قسمت معمولاً در زایمان طبیعی کشیده و پاره می شود.
گاهی اوقات برای سهولت در بیرون آوردن نوزاد، پزشک این ناحیه را برش می دهد. جهت بهبودی سریع تر بعد از زایمان، ورزش کگل انجام دهید، کمپرس سرد بگذارید و روی بالش بنشینید.
عرق کردن
تغییرات هورمونی سبب تعریق شبانه بعد از زایمان می شود. شب ها لباس نازک پوشیده و پتو را کنار بزنید تا خنک شوید.
درد رحم
کوچک شدن رحم بعد از زایمان سبب ایجاد کرمپ و گرفتگی عضلات می شود. این درد به مرور زمان کمتر خواهد شد. درباره داروهای مسکن از پزشک مشورت بگیرید.
ترشحات واژینال
ترشحات واژن معمولا ۲ تا ۴ هفته بعد از زایمان مشاهده می شوند. بدن به این صورت خون و بافت های رحم را خارج می کند.
تا زمان توقف ترشحات، از پدهای روزانه بهداشتی استفاده کنید. تا ۴ تا ۶ هفته بعد از زایمان تامپون و دوش واژینال به کار نبرید.
استفاده زود هنگام از این محصولات خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد. اگر ترشحات واژن بوی بدی می دهند به پزشک اطلاع دهید.
بیشتر بخوانید : اولین قاعدگی یا پریود بعد از زایمان
فهرست مراقبت های بعد از زایمان
می دانیم که بعد از زایمان و به محض رسیدن به منزل از بیمارستان، فقط به فکر مراقبت از نوزاد خواهید بود. در این میان موضوع مهم دیگری هم وجود دارد و آن خود مادر است. بدن مادر باید از ۹ ماه بارداری و نگهداری نوزاد در شکم، خود را بازیابی کند.
زایمان هم که پروسه سخت دیگری برای بدن بود و انجام شده است. حتماً طی هفته های اول بعد از زایمان مراقب های پس از زایمان را جدی بگیرید. در این صورت دوره نقاهت کوتاه تری خواهید داشت و انرژی مناسب برای نگهداری از کودک را دارید.
در اینجا چند اقدام مفید برای مراقبت های بعد از زایمان لیست شده است:
- ملاقات کنندگان را محدود کنید تا هم شما و هم نوزاد بیشتر و بهتر استراحت کنید
- برای تمیز کاری و غذا پختن از کسی کمک بگیرید
- دستورات پزشک را برای بهبودی هرچه سریع تر، اطاعت کنید
- پاها را بالا نگه دارید تا ورم نکنند
- در وان آب گرم بنشینید تا درد واژن از بین برود
- از کرم و لوسیون های مخصوص محو کردن استرچ مارک ها (ترک و خطوط حاصل از بارداری) استفاده کنید
- میوه، سبزی و غلات کامل به قدر کافی مصرف کنید
- از سوتین های نرم و راحت برای کاهش درد سینه ها استفاده کنید
- در صورت شیردهی، کرم نوک سینه برای زخم و ترک خوردگی بزنید
- شیر خود را به نوزاد نمی دهید؟ از متخصص زنان درباره مراقبت های بعد از زایمان مربوط به سینه ها مشورت بگیرید.
- آب بنوشید و فیبر بسیار بخورید تا از یبوست پیشگیری شود.
- تماس گرفته و از پزشک خود وقتی برای بررسی شرایط کلی بدن بگیرید
- از کاهش وزن سریع اجتناب کنید
- اگر احساس ناراحتی می کنید با دوست یا خانواده خود صحبت کنید
- اگر این ناراحتی بیش از دو هفته طول کشید به پزشک مراجعه کنید
- از خودتان به خوبی مراقبت کرده تا انرژی بیشتری برای کودک داشته باشید
- با پزشک درباره یبوست و هموروئید صحبت کنید
- برای خودتان وقت بگذارید و در زمان نیاز، کمک بگیرید
طی هفته اول بعد از زایمان دچار لک بینی می شود اما خونریزی شدیدی انتظار نمی رود. اگر دچار خونریزی شده اید، یعنی بیش از یک پد بهداشتی طی دو ساعت خیس شد به پزشک مراجعه کنید. اگر در تهران هستید می توانید برای مشورت با متخصص زنان و زایمان به کلینیک دکتر عاطفه نظری مراجعه کنید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
