تغییرات خلقی در دوران بارداری و روش های مواجهه با آن

تغییرات خلقی در دوران بارداری بسیار رایج است. این بالا و پایین های رفتاری علل مختلفی دارد از جمله خستگی، استرس، تغییر شکل فیزیکی بدن به دلیل بارداری، نگرانی های رایج درباره تغییرات زندگی، تغییرات هورمونی مثل استروژن و پروژسترون.

اگر لحظه ای هیجان زده اید و بعد از شدت ناراحتی اشک می ریزید تنها نیستید.

هورمون های بارداری و تغییرات خلقی در دوران بارداری

یکی از دلایل تغییرات خلقی در دوران بارداری هورمون هایی هستند که به سرعت تغییر می کنند مخصوصا استروژن و پروژسترون.

سطح استروژن طی دوازده هفته اول بارداری بیش از هزار برابر بیشتر می ‌شود. استروژن با سروتونین که ماده شیمیایی موجود در مغز است ارتباط دارد.

احتمالاً سروتونین را به عنوان هورمون شادی بشناسید. یعنی آن چه داروهای ضد افسردگی سعی در انجامش دارند.

اما سروتونین ارتباط مستقیمی با شادی ندارد. عدم توازن و نوسانات در انتقال دهندگان عصبی سبب اختلال احساسی می شود.

این که استروژن و سروتونین دقیقاً چگونه با یکدیگر در تعامل هستند کاملا معلوم نیست.

نکته آشکار این است که تغییرات در سطح استروژن سبب عدم توازن در خلقیات می شود.

اضطراب و تحریک پذیری به علت تغییر در سطح استروژن است. اما فقط استروژن افزایش نمی یابد.

هورمون پروژسترون هم در دوران بارداری سریع بالا می رود مخصوص طی سه ماهه اول.

در حالی که استروژن معمولاً با انرژی (و سطح بالای آن مرتبط با انرژی عصبی است) ارتباط دارد، پروژسترون با رلاکسین (شل کننده عضلات و بافت ها) در ارتباط است.

در واقع این وظیفه پروژسترون در بدن در دوران بارداری است. پروژسترون به عضلات دستور شل شدن می ‌دهد مخصوصا جهت پیشگیری از انقباضات رحم پیش از زایمان.

این شل سازی عضلات دلیل اصلی یبوست در بارداری است. پروژسترون فقط روی عضلات رحم کارایی ندارد بلکه روی روده و مسیر گوارشی هم تاثیر گذار است.

کاهش حرکات روده یبوست را در پی دارد. هورمون های شل سازی به نظر خوب می آیند اما در برخی زنان پروژسترون آنها را بیش از حد ریلکس می ‌کند.

این به معنی خستگی و ناراحتی بیشتر است. در واقع پروژسترون هورمونی است که سبب گریه می شود.

اضطراب و تغییرات خلقی در دوران بارداری حاصل از استروژن و خستگی و رقت قلب حاصل از پروژسترون در دوران بارداری تجربه می شوند.

بیشتر بخوانید : تغییرات هورمونی مادران در بارداری

محرک‌ های تغییرات خلقی در اوایل دوران بارداری

محرک های تغییرات خلقی در دوران بارداری در فازهای مختلف بارداری متفاوت هستند اما علت فقط هورمون ها نیستند.

دشواری های مرتبط با بارداری هم سبب پریشانی می شوند. مثلا تهوع صبحگاهی که در واقع در هر زمان دیگری از روز هم رخ می دهد، روی ۷۰ تا ۸۰ درصد از زنان تاثیر گذار است.

احساس تهوع و گاهی اوقات استفراغ با کوچکترین حس ضعف و گرسنگی یا حتی بوی غذای همسایه تحریک می شود.

آنهایی که تهوع را بیشتر تجربه می ‌کنند، اضطراب این حس را در آنها بیشتر تحریک می ‌کند.

استرس ندانستن زمان دقیق تهوع و بروز آن در زمان و مکان نا مناسب می ‌تواند تشدید کننده تغییرات خلقی در دوران بارداری باشد.

خستگی از اولین علائم اوایل بارداری است و منجر به تغییرات خلقی در دوران بارداری می شود. هیچکس با وجود خستگی احساس خوبی ندارد و در ماه های اول بارداری این خستگی به اوج خود می رسد.

زنانی که سابقه سقط یا نا باروری دارند با اضطراب از دست دادن کودک خود مواجه می شوند.

این ترس در سه ماهه اول بسیار بدتر بوده چون اکثر سقط ها در این زمان اتفاق می ‌افتند.

بیشتر بخوانید : تنگی نفس در دوران بارداری + پاسخ به سوالات متداول

تغییرات خلقی در دوران بارداری در سه ماهه دوم

به سه ماهه دوم بارداری فاز «ماه عسل» می‌ گویند. هورمون ها هنوز هم در حال تغییر هستند اما کمتر از قبل.

اکثرا انرژی بیشتری پیدا می‌ کنند و تهوع از بین رفته و یا حداقل به بدی قبل نیست.

هنوز هم محرک های احساسی وجود دارند. در سه ماهه دوم شکل بدن عوض شده و لباس ها گشادتر می ‌شوند.

برخی زنان از این تغییر شکل بدن هیجان زده می ‌شوند اما عده‌ای هم احساس اضطراب دارند مخصوصا آنهایی که سابقه بدی در تصور از بدن خود دارند.

تست آمنیوسنتز معمولاً طی سه ماه دوم انجام می شود. تست های تکمیلی بارداری هم مخصوص همین دوران هستند که استرس را افزایش می دهند.

مورد دیگری که منجر به تغییرات خلقی در دوران بارداری می شود دریافت اطلاعات از منابع مختلف درباره مشکلات بارداری و زایمان است.

همه اختلالات خلقی بارداری منفی نیستند. برخی از مادران در سه ماهه دوم با افزایش میل جنسی مواجه می شوند.

علت، احساس بهتر از نظر فیزیکی و افزایش جریان خون در ناحیه لگن است.

تغییرات خلقی در دوران بارداری در سه ماهه سوم

در سه ماهه سوم، راحتی در شب و خواب کمی مشکل است. خستگی و مشکل در خواب منجر به تغییرات خلقی در دوران بارداری می شود.

ترس و نگرانی از زایمان در سه ماهه سوم شدید تر خواهد شد. یک نوسان خلقی جدید در این دوران حس سر و سامان دادن به همه چیز در منزل است.

یعنی ناگهان حس و نیاز به تمیز کاری، مرتب کردن منزل و آراستن خود فرد به او غلبه می کند.

همه مادران این حس را تجربه نمی کنند و برای اکثر افراد حس مثبتی است. برای سایرین این حس همراه با اضطراب بوده چون ممکن است شرایط لازم را برای ورود عضو جدید نداشته باشند.

بیشتر بخوانید : 4 عارضه و مشکل رایج در بارداری

آیا عصبانیت در دوران بارداری طبیعی است؟

برخی زنان در دوران بارداری دچار کج خلقی و عصبانیت می شوند. تغییرات هورمونی یکی از دلایل این تغییرات خلقی در دوران بارداری است.

درست مثل زنانی که هر ماه قبل از شروع عادت ماهیانه عصبانی و زود رنج می شوند، زنان باردار هم با خشم و عصبانیت در دوران بارداری همراه هستند.

علاوه بر آن، وقتی احساس خوبی ندارید، توانایی آرام ماندن کمتر می شود. در نتیجه خستگی بارداری و مشکلات فیزیکی از علل عصبانیت در بارداری خواهند شد.

کنترل خشم و رفتار در زمان خستگی بسیار چالش برانگیز است. برخی از زنان در دوران بارداری به علت شرایط خاص زندگی خود احساس نفرت و انزجار هم دارند.

مشکلات مالی، شغلی و بارداری ناخواسته همه عامل اصلی بروز این حس هستند.

در حالی که احساس گاه و بیگاه غم و ناراحتی طبیعی است، در صورت شدید شدن این حس زندگی مختل خواهد شد.

برخی تحقیقات یافته اند عصبانیت در دوران بارداری روی جنین تاثیر می گذارد.

خشم دوران بارداری با کاهش میزان رشد جنین در ارتباط است. اگر این عصبانیت ریشه در بارداری ناخواسته فرد دارد، روان درمانی و مشاوره قبل از زایمان اهمیت بسیاری پیدا می کند.

در غیر این صورت پیوند عاطفی بین مادر و فرزند ایجاد نخواهد شد. پیوند عاطفی صحیح بین مادر و نوزاد علاوه بر سلامت روان، روی وضعیت فیزیکی کودک هم تاثیر می گذارد.

بیشتر بخوانید : 15 علامت و علائم اولیه بارداری

کنار آمدن با تغییرات خلقی در دوران بارداری

تغییرات خلقی در دوران بارداری بخش اجتناب ‌ناپذیر در این دوران است اما به این معنا نیست که هیچ کاری برای آن نمی شود انجام داد.

به این چند نکته درباره کنار آمدن با این تغییرات خلقی در دوران بارداری توجه کنید:

صبور باشید

در رابطه با خود، صبوری اهمیت بسیاری دارد. تنها چیزی که بدتر از احساس بد است، داشتن حس بد درباره این حقیقت است که حس بدی دارید!

فراموش نکنید در این تجربه تنها نیستید و هورمون ها مقصر اصلی هستند و به زودی همه این مشکلات حل خواهند شد.

با شریک زندگی و فرزندان خود صحبت کنید. شاید زود از کوره در بروید یا خیلی نا بهنگام شروع به گریه کنید.

اجازه دهید شریک زندگی و یا فرزندان بدانند که در این زمینه مقصر نیستند. از قبل از آنها معذرت خواهی کنید و وقتی با کودک خود صحبت می کنید او را مورد سرزنش قرار ندهید.

کودک به خودی خود به علت سهیم شدن مادر با فرزندی دیگر عصبی و نگران است. بنابراین به او دلیل دیگری برای غم و نگرانی ندهید.

در عوض به او بگویید که مادر به علت یک سری تغییرات در بدن احساس خوبی ندارد اما همه چیز سر جای خودش قرار گرفته و به زودی درست می شود.

کتاب های بارداری که اطلاعات نادرست می دهند کنار بگذارید. می دانیم که همه دوست دارند بارداری سالمی داشته باشند و اکثر مادران تمایل به کسب اطلاعات زیاد درباره بارداری و نگهداری نوزاد، مراقبت از خود، رژیم غذایی و زایمان دارند.

اگر این کتابها مادر را مضطرب و نگران می کنند باید کنار گذاشته شوند. از کتابه هایی با رویکرد مثبت استفاده کنید و یا اینکه مستقیم با پزشک مشورت داشته باشید.

آمادگی برای تهوع صبحگاهی

از نظر احساسی یکی از بدترین بخش‌های تهوع این است که بدون هشدار قبلی ایجاد می شود.

همین امر فرد را از کنترل خارج کرده و منجر به نوسانات خلقی و نگرانی می شود. برای کاهش این ترس ها سعی کنید از قبل آماده باشید.

همیشه اسنک یا میان وعده همراه خود داشته باشید. کیسه های پلاستیکی در جیب یا کیف خود برای زمان تهوع و استفراغ و عدم دسترسی به سرویس بهداشتی بگذارید.

اگر سهوا با بوهای شدید و یا بد تحریک می شوید چیزی که بوی خوب دارد با خود همراه کنید تا به سرعت آن را بو کنید.

میخک، چوب دارچین یا لوسیونی که عاشق بوی آن هستید گزینه‌ های مناسبی به شمار می آیند.

اولویت قرار دادن خواب در سه ماهه اول

در سه ماهه اول، علیرغم خواب زیاد باز هم احساس خستگی دارید. در سه ماهه سوم به علت شرایط ویژه فیزیکی، خواب راحت و بی دردسر مشکل زا بوده و فرد مدام کمبود خواب را احساس می کند.

خستگی، جاده ای یک طرفه به سمت موارد شدید تغییرات خلقی در دوران بارداری است. چرت زدن در طول روز بسیار مفید خواهد بود حتی پشت میز کار.

یافتن دوستی حمایتگر

حس می کنید با بارداری چاق و زشت شده اید؟ دوستی پیدا کنید تا شما را با همین ظاهر تحسین کند و بگوید چقدر زیبایید.

دوست خود را به جلسات ملاقات با پزشک، آزمایش ‌ها و سونوگرافی ها ببرید تا حمایت روانی مناسب داشته باشید.

در این صورت اضطراب تا حدودی کاهش می یابد.

در کلاس های زایمان شرکت کنید

ترس از زایمان، امری طبیعی است. هر چه بیشتر در این مورد بدانید و حمایت بگیرید کمتر مضطرب می ‌شوید.

شرکت در کلاس های زایمان و استخدام مامای همراه به کاهش اضطراب کمک می کند.

برقراری ارتباط با سایر خانم های باردار

صحبت کردن با دیگران درباره نگرانی ها و تغییرات خلقی در دوران بارداری سبب می شود فرد احساس نرمال بودن داشته باشد.

تالارهای گفتگو و رسانه های اجتماعی آنلاین بسیاری در این زمینه وجود دارد.

یوگا یا مدیتیشن

یوگا و مدیتیشن به کاهش اضطراب و افزایش سلامت کمک می کنند. اپلیکیشن های رایگان بسیاری در مورد مدیتیشن وجود دارد.

اگر می خواهید کلاس یوگا بروید مطمئن شوید مختص خانم های باردار است.

اگر چنین کلاسی پیدا نکردید، در کلاس های یوگای معمولی قبل از شروع با مربی درباره وضعیت خود صحبت کنید تا حرکات نرم تر و تعدیل شوند.

ملاقات با مشاور در مورد تغییرات خلقی در دوران بارداری

گاهی اوقات به کمک یک فرد حرفه ای برای کنار آمدن با وضعیت خود دارید. حتماً نیاز به افسردگی کامل برای ملاقات با تراپیست نیست.

مشاورین برای کمک به افراد در کنار آمدن با تغییرات زندگی، بارداری و زایمان آماده هستند.

فرقی ندارد فرزند اول باشد یا پنجم، بارداری همیشه تغییر بزرگی در زندگی است.

مشاور به تعیین عادی بودن یا نبودن نوسانات خلقی کمک می کند. اگر نگران افسردگی یا اختلالات اضطرابی هستید مشاور کمک کننده است.

سوالات متداول

برای مشاوره با پزشک در مورد تغییرات هورمونی وتغییرات خلقی در دوران بارداری یا هر گونه مشکل دیگر(قبل، بعد و درهنگام بارداری) و دریافت مراقبت های بارداری در تهران به کلینیک دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما