سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست
سندرم تخمدان پلی کیستیک وضعیتی است که عملکرد طبیعی تخمدان های زنان را تحت تاثیر قرار می دهد.
تخمدان ها معمولا تخمک و هورمون های استروژن و پروژسترون تولید می کنند که بر چرخه قاعدگی و همچنین تولید و آزاد شدن تخمک از تخمدان ها تأثیر می گذارند.
در زنان سالم، تخمک گذاری هر ماه اتفاق افتاده و تخمک ها در لوله های فالوپ آزاد می شوند. پیش از این مرحله، تخمک ها کیست های کوچکی ایجاد می کنند که فولیکول نامیده می شوند.
زمانی به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا می شوید که حداقل دو مورد از شرایط زیر وجود داشته باشد:
- حداقل 12 کیست کوچک (فولیکول) در تخمدان ها تشکیل می شود که به اندازه کافی برای تحریک تخمک گذاری بزرگ نیستند.
- تعادل هورمون های تولید شده در تخمدان ها به خصوص اگر میزان تستوسترون تولید شده افزایش یافته باشد تغییر کند.
- فرد هر ماه و یا اصلا تخمک گذاری نمی کند و در این حالت پریود نیز نمی شود.
در بسیاری از موارد، زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هر سه مورد را تجربه خواهند کرد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک بیماری نسبتا رایج است که تقریبا در 5 تا 10 درصد از زنان رخ می دهد، اما علت دقیق بروز آن مشخص نیست.
این مشکل معمولا در دوران نوجوانی یا جوانی تشخیص داده شده و علائمی همچون قاعدگی های نامنظم یا عدم قاعدگی، رشد بیش از حد مو و مشکل در باردار شدن به همراه دارد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک بیماری مزمن است که هیچ درمانی ندارد.
پس از یائسگی و زمانی که عملکرد تخمدان ها کاهش یابد، علائم این بیماری نیز بهبود می یابند. قبل از این دوره، درمان با هدف مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض انجام می شود.
تغییر سبک زندگی همچون توجه به رژیم غذایی و ورزش، معمول ترین روش های درمانی برای دختران و زنان نوجوانی هستند که این بیماری را تجربه می کنند.
دارو معمولا برای بروز مشکلاتی مانند عدم تخمک گذاری، هیرسوتیسم و بی نظمی های قاعدگی در نظر گرفته می شود.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک میان زنانی که مشکلات هورمونی را تجربه می کنند چندین علامت رایج دارد. گاهی تخمدان ها کیست هایی به نام کیست عملکردی تخمدان تشکیل می دهند.
در زمان بلوغ کیسه ای روی سطح تخمدان در اطراف تخمک تشکیل می شود و پس از آزاد شدن تخمک از بین می رود. اگر تخمک آزاد نشود یا کیسه در اطراف تخمک بسته و با مایع پر شود، تبدیل به کیست عملکردی می شود.
اصطلاح “پلی کیستیک” در واقع به این معناست که روی تخمدان ها چندین کیست کوچک وجود دارند.
معمولا تخمدان ها مقدار کمی هورمون جنسی مردانه (به نام آندروژن) ترشح می کنند، اما در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، تخمدان ها آندروژن بیشتری تولید کرده و علائم مردانه همچون موهای زائد صورت و بدن و طاسی مردانه به همراه دارد.
پزشکان از زمان های قدیم به دنبال کیست های متعدد روی تخمدان ها بوده اند (که هنگام انجام سونوگرافی شبیه یک رشته مروارید به نظر می رسند)، اما در تمام زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، کیست های قابل مشاهده روی تخمدان ها وجود ندارد.
یکی دیگر از علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک آندروژن اضافی یا هورمون های مردانه بیش از حد تولید شده در بدن است. این وضعیت منجر به بروز علائمی مانند آکنه، رشد غیر طبیعی مو و مشکلات خلقی می شود.
بر اساس تخمین پزشکان بیش از 80 درصد از زنانی که آندروژن اضافی دارند، به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند. علائم رایج این بیماری عبارتند از:
- ناباروری جزئی یا کلی (همراه با بسیاری از علائم دیگر مانند مقاومت به انسولین، اختلال در چرخه قاعدگی، مشکلات وزنی، سطح بالای هورمون مردانه و کاهش میل جنسی)
- الیگومنوره (قاعدگی نامنظم) یا آمنوره (عدم قاعدگی)
- افزایش وزن یا مشکل در کاهش وزن
- آکنه کیستیک
- مقاومت به انسولین (مرتبط با افزایش خطر ابتلا به دیابت)
- افزایش سطح هورمون های مردانه به ویژه تستوسترون
- هیرسوتیسم (رشد بیش از حد مو، از جمله قسمت هایی مانند صورت و شکم که خانم ها معمولا مو ندارند)
- طاسی یا کم پشتی مو با الگوی مردانه
- خستگی
- تغییر خلق و خو
- کاهش میل جنسی (لبیدو)
علت ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
بالا بودن سطح آندروژن
آندروژن که به عنوان هورمون مردانه نیز شناخته می شود، یکی از دلایل اصلی بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
معمولا زنان مقدار کمی آندروژن تولید می کنند، اما مبتلایان به این بیماری بیش از حد طبیعی آندروژن تولید کرده که بر تخمک گذاری و چرخه قاعدگی تأثیر می گذارد و باعث رشد موهای زائد و آکنه می شود.
افزایش سطح انسولین
انسولین نحوه تبدیل غذا به انرژی را کنترل می کند و از همین رو نقش بسیار مهمی در بدن دارد. هنگامی که بدن به طور معمول به انسولین پاسخ نمی دهد، سطح قند خون افزایش می یابد.
این وضعیت یکی از دلایلی است که باعث می شود زنان به سندرم تخمدان پلی کیستیک و در نهایت دیابت نوع 2 مبتلا شوند.
ژنتیک
ژنتیک در سراسر جهان یکی از علل اصلی ابتلای زنان به سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
اگر یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما به سندرم تخمدان پلی کیستیک افزایش می یابد.
زنانی که اعضای خانواده آن ها به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند نیز بیشتر از زنانی که سابقه این مشکل را ندارند، خطر ابتلا به این بیماری را به ارث می برند.
سبک زندگی کم تحرک
سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا با سبک زندگی کم تحرک امروزی ارتباط مستقیم دارد.
با افزایش چاقی و تحرک کم، زنان بیشتری به این بیماری مبتلا می شوند و تغییرات قاعدگی و ناباروری را تجربه می کنند.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
متاسفانه هیچ درمانی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. با این حال، راه هایی برای مدیریت علائم در دسترس است.
قرص ضد بارداری برای دوره های منظم قاعدگی و کاهش رشد موهای ناخواسته توصیه می شود.
متفورمین داروی موثر دیگری است که حساسیت بدن به انسولین را افزایش داده و به کاهش قند خون و سطح آندروژن کمک می کند.
همچنین درمان های خاصی برای کمک به مقابله با هر یک از علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد که پزشک در مورد آن ها برای شما توضیح خواهد داد:
نامنظم بودن قاعدگی یا عدم قاعدگی
پزشک گاهی قرص های ضد بارداری یا قرص های پروژسترون را برای قاعدگی توصیه می کند.
مشکلات باروری
چند گزینه از جمله قرص کلومیفن، تزریق و درمان لقاح خارج از رحم برای باردار شدن وجود دارد و اکثر زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به کمک آن ها می توانند بچه دار شوند.
بیشتر بخوانید : درمان کیست تخمدان + انواع، علل و علائم
رشد موهای ناخواسته و ریزش مو
قرص های ضد بارداری خوراکی ترکیبی از مله کوسیپریندیول و مارولون داروهای مفید دیگری هستند که با اثر آندروژن ها در بدن مقابله می کنند.
پزشک در برخی موارد نیز برای کاهش رشد موهای ناخواسته صورت کرم افلورنیتین را توصیه می کند.
روش های دیگر حذف مو از جمله اپیلاسیون و الکترولیز نیز میان مبتلایان به این بیماری رایج است.
در صورت اثربخش نبودن روش های دیگر، یک روش جراحی برای مشکلات باروری مرتبط با سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد.
در روشی به نام سوراخ کردن تخمدان با لاپاراسکوپی (LOD) تحت بیهوشی عمومی از گرما یا لیزر برای تخریب بخش های خاصی از بافت تخمدان استفاده می شود.
پزشکان بخش هایی از تخمدان که هورمون های مردانه اضافی تولید می کنند را هدف قرار می دهند. دانشمندان دریافته اند که این روش تعادل هورمونی را به حالت طبیعی بازگردانده و باعث شروع تخمک گذاری می شود.
سطح تستوسترون و هورمون لوتئین کننده (LH) کاهش و سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) نیز به کمک این روش افزایش می یابد و عملکرد طبیعی تخمدان ها نیز به حالت طبیعی بازمی گردد.
بهتر است این گزینه ها را با پزشک در میان بگذارید و از روش درمانی مناسب برای بهبود علائم بیماری خود آگاه شوید.
همچنین پزشک مطمئن خواهد شد که داروهای جدید با هیچ یک از بیماری های دیگر تداخل نداشته باشند.
دارو برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
داروهای زیادی از جمله موارد زیر برای درمان اختلالات خاص ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد:
پیشگیری از بارداری یا پروژسترون درمانی : پزشک داروهایی مانند قرص های ضد بارداری ترکیبی یا پروژسترون درمانی را توصیه می کند.
قرص های ضد بارداری تولید آندروژن را کاهش داده و استروژن را تنظیم می کنند و خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می دهند. پروژسترون درمانی نیز از ابتلا به سرطان آندومتر جلوگیری می کند.
درمان هیرسوتیسم : هیرسوتیسم به طور غیرمستقیم با داروهای فوق و همچنین داروهای خاصی مانند افلورنیتین (وانیقا) که رشد موهای صورت را کند می کند درمان می شود.
رفع مشکلات تخمک گذاری : داروهای زیادی مانند کلومیفن (کلومید) و لتروزول (فمارا) وجود دارد که به تحریک تخمدان ها و تخمک گذاری کمک می کنند.
بیشتر بخوانید : سونوگرافی رحم و تخمدان زنان
آیا روشی طبیعی برای درمان علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد؟
در صورت چاق بودن، کاهش وزن و تغذیه سالم برخی از علائم را بهبود می بخشد و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می دهد. این کار به ویژه اگر در تلاش برای بچه دار شدن هستید از اهمیت زیادی برخوردار است.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بیشتر در معرض خطر عوارض مرتبط با بارداری از جمله پره اکلامپسی و سقط جنین هستند و چاقی این خطرات را افزایش می دهد.
علاوه بر تغییرات سبک زندگی، برخی مکمل های ترکیبی وجود دارد که به درمان علائم کمک می کنند.
این مکمل ها حاوی ترکیبات زیادی از جمله میو اینوزیتول و ویتامین D بوده که برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مفید هستند.
برای تشخیص و درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک می توانید به کلینیک دکتر عاطفه نظری متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
شماره تلفن های تماس برای دریافت نوبت
09036830686 – 02165833148 – 02166661879
سایر اطلاعات تماس همراه با آدرس کلینیک صفحه تماس با ما
